منطقه حفاظت شده پـــــــــرور

تاريخچه

براساس مصوبه شماره يك مورخ 7/6/1346 شورايعالي شكارباني و نظارت بر صيد اين منطقه به عنوان منطقه حفاظت شده پرور ممنوعه اعلام شد و طبق مصوبه شماره 70 مورخ 6/5/1355 شورايعالي حفاظت محيط زيست محدوده قبلي اصلاح و محدوده جديدي با وسعت 62500 هكتار تحت مديريت استان سمنان تعيين و تحت حفاظت قرار گرفت....

محدوده جغرافيايي :

اين منطقه در شمال شرقي شهرستان سمنان در موقعيت جغرافيايي َ19 ، 53ْ الي 47َ ، ْ53 طول شرقي و 53َ ، ْ35 الي 06َ ، 36ْ عرض شمالي قرار دارد .

اقليم و سيماي طبيعي :

منطقه حفاظت شده پرور در دامنه هاي جنوبي سلسله جبال البرز شرقي واقع گرديده كه از نواحي شمالي متاثر از جريانات توده هاي هواي شمالي كشور و از نواحي جنوبي به ويژه جنوب شرقي تحت تاثير سيستمهاي جوي موثر بر فلات مركزي ايران قرار گرفته است .

اين منطقه داراي ارتفاعات مختلف اعم از صخره هاي كوهستاني بلند و تپه ماهوري است . اين ارتفاعات به نوبه خود داراي جاذبه هاي زيستگاهي و تفرجگاهي مي باشد كه در نقاط جنوبي و جنوب شرقي ويژگي استپي داشته و در نواحي مياني داراي پوشش گياهي درختي از نوع درختان سوزني برگ و درختچه اي همراه با گونه هاي مرتعي تنك مي باشد و در نواحي شمالي درختان جنگلي برگ ريز كه متاثر از آب و هواي ناحيه خزري است مشاهده ميگردد. بيشترين وسعت منطقه حفاظت شده مربوط به اكوتونهايي است كه در حد فاصل بين پوششهاي كوير و جنگلي قرار دارد كه گونه هاي اورس و درختچه هاي بزرگ برگ ريز همراه با گياهان مرتعي وجود دارد . ميزان گونه هاي درختي از شمال به جنوب كاسته شده به طوريكه در نزديكي ناحيه ايراني – توراني به كمترين تعداد در هكتار مي رسد . با توجه به كوهستاني بودن منطقه ، دشتهاي وسيع و عمده اي وجود ندارد و نواحي دشتي آن منحصر به ناحيه جنوب شرقي منطقه مي باشد و حدود 20-15 درصد وسعت منطقه را شامل كه زيستگاه بسيار مناسبي براي گونه آهو است .

حيات وحش :

پستانداران :

در اين منطقه جمعاً 39 گونه پستاندار در قالب 35 جنس مربوط به 14 خانواده از 5 راسته موجود مي باشند . وجود 6 راسته از 7 راسته پستاندار خشكي زي و حدود يك چهارم گونه هاي پستاندار موجود كشور ، در اين منطقه ، جايگاه و ويژگيهاي اكولوژيكي و با ارزش آنرا مي رساند.

مهمترين پستانداران منطقه شامل : انواع خارپشت ها ، خفاش معمولي ، تشي و انواع جوندگان ديگر ، خرگوشها ، پلنگ و انواع گربه هاي وحشي ، روباه ، شغال ، گرگ ، خرس قهوه اي ، كفتار، مرال ، شوكا ، گراز ، كل و بر ، گله هاي قوچ و ميش ، آهو و ... مي باشد .

پرندگان :

از تعداد 490 گونه پرنده كه در ايران زيست مي كنند تعداد 170 گونه از آن در 16 راسته و 42 خانواده در اين منطقه مشاهده گرديده اند .

مهمترين پرندگان منطقه شامل : پرندگان شكاري همچون عقاب طلايي ، شاهين ، بحري و انواع دليجه ، شاه بوف و جغد شاخدار، كبك دري ، كبك ، تيهو ، زاغي و انواع گنجشك سانان و سايرين مي باشند.

خزندگان :

حدود 30 گونه خزنده مربوط به 3 خانواده در اين منطقه ديده شده كه از گونه مارهاي سمي مي توان به مار جعفري و مار افعي اشاره كرد واز مارهاي نيمه سمي تير مار و افعي پلنگي شناسايي شده اند و مهمترين مارهاي غير سمي منطقه شامل قمچه مار ، مار قيطاني ، مار درختي و ... مي باشند .

دوزيستان :

از دوزيستان منطقه مي توان به قورباغه درختي در مناطق جنگلي و قورباغه معمولي در نواحي مركزي اشاره كرد .

قابليت هاي توريستي :

مهمترين جذب توريست در منطقه وجود چندين شرايط زيستي و آب و هوايي متفاوت در عرض بسيار كم جغرافيايي مي باشد كه اين خصوصيات در كمتر نقاطي از كشور مشاهده ميگردد ، يعني در واقع افراديكه به عنوان توريست و مشاهده طبيعت هاي گوناگون به منطقه وارد مي شوند در كمتر از چند ساعت ميتوانند اكوسيستم هاي مختلف كويري ، دشتي ، كوهستاني ، ميان بند ، جنگل سوزني برگ ، جنگل خزان دار و جنگلهاي ارتفاعي را مشاهده نمايند و اين موارد خود قابليت هاي اساسي واصلي جذب توريست به منطقه است بديهي است وجود مناظر بسيارزيباي طبيعي و چشم اندازهاي جالب و تنوع گونه هاي فلور گياهي و فون جانوري ، وجود گله هاي بزرگ قوچ و ميش و ... و استفاده داروئي - سنتي - اقتصادي از گياهان منطقه زمينه هاي مناسب براي جذب مردم و توريست به اين منطقه محسوب مي شوند .

نمایی از منطقه حفاظت شده پرور ( عکس از فرامرز اسفندیاری )

منطقه شكار ممنوع خنار

تاريخچه

اين منطقه برابر آگهي روزنامه رسمي شماره 13842 مورخ 26/6/71 از تاريخ 15/5/71 شكار ممنوع و تحت حفاظت قرار گرفت و پس از آن 3 مرحله ديگر نيز تمديد گرديده كه در مرحله چهارم از تاريخ 15/8/80 به مدت 5 سال ديگر نيز شكار ممنوع اعلام شده است ....

موقعيت جغرافيايي و مساحت :

منطقه شكار ممنوع خنار در 22 كيلومتري شمال غربي شهرستان سمنان و شمال شرقي شهرستان گرمسار در مختصات جغرافيايي بين َ27 و ْ35 الي َ43 و ْ35 عرض شمالي و َ43 و ْ52 الي َ07 و ْ53 طول شرقي با مساحت 36476 هكتار واقع شده است .

سيماي طبيعي :

منطقه شكار ممنوع خنار منطقه اي است كوهستاني با تپه ماهورهاي فراوان كه به دليل تغييرات ارتفاعي داراي تفاوت اقليمي خاص بوده كه بدين لحاظ در نواحي شمالي با وجود ارتفاعات بلند داراي هواي معتدل سرد و در نواحي جنوبي آن با ارتفاعات كمتر داراي هواي معتدل گرم مي باشد . به طور كلي منطقه داراي پوشش گياهي مرتعي تا جنگلهاي درختچه اي اورس بوده كه در نواحي شمالي و شمال شرقي آن پوشش مطلوب تر است .

پوشش گياهي :

به دليل تفاوت فاحش در دامنه تغييرات ارتفاعي در اين منطقه تيپهاي عمده گياهي متفاوت يافت ميگردند به طوريكه مناطق شمالي به علت برخورداري از ميزان نزولات آسماني بيشتر و تحت تاثير قرار گرفتن با آب و هواي شمالي داراي پوشش گياهي نيمه سردسير و در نواحي جنوبي به علت مجاورت و تحت تاثير قرار گرفتن با آب و هواي كويري داراي پوشش گياهي منطقه كويري مي باشد . در مناطق جنوبي و ورود مسيل ها خانواده گز و در تپه ماهورها اغلب گياهان خانواده قيچ و غيره و در نواحي شمالي يعني ارتفاعات هيكلك و خنار پوشش درختچه اورس با تراكم نسبتاً بالا مشاهده مي شود .

انواع گرامينه ها ، درمنه ، گون ، باريجه ، كما ، قيچ ، گز ، زرشك ، تنگرس ازگونه هاي مهم گياهي منطقه به شمار مي روند .

حيات وحش :

منطقه به دليل وجود آب كافي – مراتع نسبتاً مناسب و شرايط اقليمي مطلوب ، زيستگاههاي خوب و مناسبي را براي حيات وحش فراهم نموده است .

از گونه هاي بارز پستانداران منطقه ميتوان قوچ و ميش – كل و بز – آهو – خرس قهوه اي – پلنگ و انواع گربه سانان ديگر – گراز – روباه – شغال و غيره را ذكر نمود .

مهمترين پرندگان منطقه شامل عقاب ها و انواع پرندگان شكاري – كبك – تيهو – انواع گنجشك سانان و غيره مي باشد .

ضرورت وجود حفاظت از منطقه :

علاوه بر ويژگيها و استعدادهاي بالقوه اي كه اين منطقه جهت افزايش جمعيت جانوري و احياء گونه هاي گياهي دارا مي باشد ميتواند به عنوان يك حائل پيراموني براي منطقه حفاظت شده پرور مطرح و در امر حفظ و تكثير گونه هاي حيات وحش آن منطقه نيز نقش مهمي را ايفا كند . همچنين به دليل وجود چشم اندازه وگونه هاي شاخص جانوري آزمايشگاهي طبيعي جهت مطالعات آموزشي – پژوهشي محسوب ميگردد .

پناهگاه حيات وحش خوش ييلاق

ين منطقه از جمله نخستين مناطق مورد حفاظت در ايران است كه از سال 1346 حفاظت شده اعلام گرديد و از سال 1351 عنوان آن به پناهگاه حيات وحش تغيير يافته است ........

حدود جغرافيايي و مساحت :

پناهگاه حيات وحش خوش ييلاق در شمال شرقي شهرستان شاهرود واقع گرديده كه در مختصات جغرافيايي بين طول هاي شرقي َ13 و ْ55 تا َ54 و 55ْ و عرضهاي شمالي َ38 و 36ْ تا َ03 و ْ37 با وسعت 150057 هكتار قرار دارد .

سيماي طبيعي :

به طور كلي منطقه خوش ييلاق را ميتوان به دو بخش دشتي و كوهستاني تقسيم بندي نمود . منطقه به سبب وجود چشم اندازهاي طبيعي و تنوع اكوسيستمي زياد از جنگل كوهستاني مرطوب خزري تا دشت خشك و بياباني كه تنوع زيستي ويژه و ارزشمندي در گستره اي نسبتاًمحدود و اندك پديد آورده است ميتواند در زمره بي نظيرترين پناهگاه حيات وحش ايران به حساب آيد .

دشت زردابه در مركز پناهگاه زيباترين دشت منطقه با گل ها و گياهان جالب يكي از مهمترين زيستگاه وحوش به شمار مي آيند . از عمده ترين چشم اندازهاي ديگر ميتوان از دره گل سرخ واقع در شرق دشت زردابه به لحاظ پوشش گياهي مرتعي و جنگلهاي اولنگ و مليچ آرام با برخورداري از پوشش گياهي كاملاً متفاوت با ساير زيستگاههاي خوش ييلاق كه داراي منظره اي بديع از درختان بلوط و گياهان جنگلي هيركاني است نام برد.

پوشش گياهي :

منطقه خوشييلاق به لحاظ قرارگيري ميان دو اقليم متفاوت ايراني – توراني و منطقه هيركاني (مشرف به درياي خزر ) از پوشش گياهي متنوعي برخوردار است . بخش شمال غربي و غرب منطقه درختان جنگلهاي پهن برگ خزري نظير افرا، بلوط ، راش وليك را شامل و در بخش اعظمي از منطقه كه از پوشش گياهي نيمه استپي برخوردار است گونه هايي نظير درمنه كوهي- اسپرس – كلاه ميرحسن ، گون همراه با درختچه هاي اورس و بوته هاي زرشك و برخي از خانواده چتريان را ميتوان مشاهده نمود . مناطق استپي كه نواحي شرقي منطقه را تشكيل ميدهند گونه هايي مانند قيچ – درمنه دشتي – ريش بز و گياهان شور وجود دارند . به طور كلي گياهان علاوه بر تامين غذا براي ساير جانوران در امر حفاظت خاك و حفظ قدرت باروري آن ، تنظيم سطح زياد آبهاي زيرزميني و كنترل سيلابها و مسير حركت آن ، تعديل اقليم ، كاهش آلاينده هاي محيطي و ... نيز سهم بسزايي دارند .

حيات وحش :

مشاهده گونه هاي شاخص همچون مرال ، شوكا ، خرس قهوه اي در جنگلهاي انبوه و كوهستاني مرطوب خزري و سپس با طي مسافتي اندك بازديد از زيستگاه آهو و هوبره در مناطق پست بياباني جنوب منطقه از جاذبه هاي توريستي بالاي منطقه محسوب ميگردد .

پناهگاه حيات وحش خوشييلاق در كل بر مبنا مشاهدات داراي 29 گونه پستاندار ، 93 گونه پرنده ، 25 گونه خزنده و 5 گونه دوزيست مي باشد .

پستانداران :

عمده ترين پستانداران منطقه شامل مرال ، شوكا ، كل و بز ، قوچ و ميش ، آهو ، گراز ، خرس قهوه اي ، گربه پالاس ، پلنگ و انواع گربه هاي وحشي ، گرگ ، شغال ، روباه معمولي ، كفتار ، رودك، خرگوش ، تشي و انواع جوندگان و ... مي باشد .

پرندگان :

از مهمترين آنها ميتوان از پرندگان شكاري نظير عقابها ، بالابان ، بحري ، شاهين ، هوبره ، چاق لق ، بلدرچين، كبك ، تيهو ، هد هد ، شاه بوف ، جغد ، چكاوك ، سينه سرخ و ... را نام برد .

خزندگان :

از كفچه مار ، مار افعي، مارجعفري ، مارشاخدار ايراني ، تيرمار ، مار آتشي ، مار پلنگي ، گرزه مار و انواع آگاماها ، بزمچه بياباني خزري و لاك پشت خشكي زي نظير لاك پشت مهميزدار شرقي و ... را مي توان به عنوان نمونه هايي از خزندگان منطقه نام برد .

دوزيستان :

از دوزيستان منطقه ميتوان به وزغ سبز توراني ، وزغ معمولي ، وزغ سبز خراساني ، قورباغه درختي و ... اشاره نمود .

عمده ترين ارزش ها و قابليت هاي طبيعي :

اين پناهگاه به لحاظ شرايط جغرافيايي و زيستي و برخورداري از پوشش گياهي و جانوري متنوع قابليت بالايي در امر پژوهش ، آموزش ، تفرج و ... را دارد . همچنين به لحاظ چشم انداز داراي زيباترين مناظر دشتي
( دشت زردابه ) و جنگلي ( جنگلهاي ارتفاعات اولنگ ) مي باشد كه وجود مناظر بسيار زيباي طبيعي و چشم اندازهاي جالب و متنوع گونه هاي فلور گياهي و فون جانوري زمينه هاي مناسبي جهت جذب بازديد كنندگان ، پژوهشگران و محققان را دارا مي باشد .

ذخیره گاه زیستکره توران

ذخیره گاه زیستکره توران

تاريخچه حفاظتي :

در سال 1355 منطقه حفاظت شده و پناهگاه حيات وحش توران تحت مديريت سازمان قرار گرفت بخشي از اين مناطق در سال 1381 تحت عنوان پارك ملي ارتقاء سطح يافت .

حدود جغرافيايي و وسعت :

به طور كلي مجموعه توران در ضلع جنوبي جاده تهران – مشهد ، حد فاصل خروجي جاده بيارجمند تا صدرآباد ، شمال شرقي دشت كوير ، غرب منطقه خوار توران و شرق منطقه ترود در موقعيت جغرافيايي َ00 ، ْ55 تا َ00 ، ْ57 طول شرقي و َ00 ، ْ35 تا َ25 ، ْ36 عرض شمالي قرار دارد . وسعت كلي منطقه 1464992 هكتار ميباشد كه همگي در ناحيه خشكي واقع شده است .

سيماي محيط طبيعي :

مجموعه توران بزرگترين منطقه حفاظتي استان سمنان است . پهنه وسيعي از منطقه را دشتها و تپه ماهورها با اقليم بياباني و نيمه بياباني مي پوشانند كه قسمت اعظم آنرا نواحي بياباني با آب و هواي خشك سرد تشكيل مي دهد و چندين رشته ارتفاعات پست و كم ارتفاع نيز در منطقه وجود دارد كه قسمت كوهستاني منطقه را شامل مي شود ، آبريز عمومي ارتفاعات به سمت بخش مركزي و جنوب منطقه هدايت مي شود .

پوشش گياهي و حيات وحش :

اين منطقه به رغم شرايط خشك و بياياني از تنوع گونه هاي گياهي و جانوري بي نظيري برخوردار است و از ديرباز به عنوان ذخيره گاه تنوع زيستي ( اعم از فون و فلور ) ازا هميت ملي ، منطقه اي و جهاني برخوردار بوده و هم اكنون نيز به دليل يكي از باقيمانده زيستگاه حساس يوزپلنگ آسيايي مورد توجه كارشناسان ايراني و بين المللي تحت مطالعه مي باشد .

بدين ترتيب مجموعه توران به عنوان يكي از زيستگاههاي زيست كره كشور محسوب ميگردد و در حال حاضر بالاترين جمعيت گورخر ايراني در اين منطقه وجود دارد و يوزپلنگ آسيايي نيز به عنوان يكي از گونه هاي در معرض خطر انقراض جهاني در اين منطقه به كرات مشاهده شده است كه همه ساله پذيراي پژوهشگران داخلي و خارجي متعددي مي باشد .

جوامع گياهي منطقه نظير قيچ زارها ، درمنه ، گز ، كاروانكش و ... ، مامن و پناهگاه حيات وحش منطقه است .

مجموعه توران داراي 41 گونه پستاندار، 167 گونه پرنده ، 42 گونه خزنده و 2 گونه دوزيست ميباشد.

پستانداران :

عمده ترين پستانداران منطقه قوچ و ميش ، كل و بز ، گورخر ايراني ، جبير، آهو ، پلنگ ، يوزپلنگ آسيايي ، كاراكال و انواع گربه سانان ديگر ، گرگ ، شغال ، روباه معمولي ، خرگوش ، انواع جوندگان و ... مي باشد .

پرندگان :

از پرندگان مهم منطقه ميتوان زاغ بور ( به عنوان تنها پرنده اندميك ايران و استان ) ، هوبره ، كبك ، باقرقره ، شاه بوف، عقاب طلايي ، سارگپه ، بالابان ، دال و انواع پرندگان شكاري ديگر ، زاغي و انواع گنجشك سانان را نام برد .

خزندگان :

خزندگان منطقه شامل 21 گونه سوسمار ، 20 گونه مار و يك گونه لاك پشت بوده كه از مهمترين آنها از انواع آگاماها، بزمجه بياباني ، تير مار ، مار آبي ، كفچه مار ، مار جعفري ، افعي شاخدار ، گرزه مار و لاك پشت مهميزدار شرقي به شمار مي آيند.

دوزيستان :

2 گونه دو زيست مجموعه توران شامل وزرغ سبز و قورباغه معمولي مي باشند .

آثار تاريخي :

كاروانسراي عباس آباد و كاروانسراي مياندشت در مرز شمالي و شمال غربي منطقه ، كاروانسراي صدرآباد در مرز شمالي شرقي منطقه و تپه هاي شني رضا آباد و زيارتگاه جرجيس پيامبر را مي توان به عنوان توان توريستي ديگر منطقه قلمداد كرد .

جوامع داخل و پيرامون ، جمعيت :

حدود 25 روستا و كلاته در داخل و حاشيه مجموعه توران قرار دارند كه در اين روستاها بالغ بر 1700 نفر زندگي مي كنند . اقتصاد جوامع انساني موجود در ذخيره گاه برپايه دامداري سنتي ، شترداري ، صنايع دستي و به طور محدودي كشاورزي استوار است .

مناطق چهار گانه استان سمنان برگرفته از سايت اين سازمان

استان سمنان با وسعتي بالغ بر 5/9 ميليون هكتار هفتمين استان پهناور كشور است كه حدود 50 درصد آن را مناطق باتلاقي و كويري و بياباني با آب و هواي گرم تشكيل مي دهد . اراضي اين قسمت با مشكل شديد شوري خاك و كم آبي مواجه است كه به لحاظ پتانسيل كشاورزي هيچ گونه كاربري را ندارد .

موقعيت جغرافيايي اين استان به لحاظ واقع شدن اكوتونهاي فراوان در گذر از اكوسيستمهاي جنگلهاي پهن برگ خزري به اكوسيستمهاي مناطق خشك و نيمه خشك بياباني و كويري در فاصله اي كمتر از دويست كيلومتر اين استان را از ويژگيها و تنوع اكوسيستمي فوق العاده و كم نظيري بهره مند ساخته است .

استان سمنان در حاشيه كوير قرار گرفته و با توجه به محدوديت هاي اكولوژيكي مناطق خشك بحث حفظ و گسترش پوشش گياهي موجود در اين مناطق اهميت خاصي پيدا مي كند . پوشش گياهي نقش مهمي در حفظ تعادل بوم شناختي و بهبود معيشت مردم در مناطق خشك دارد و همچنين از فرسايش خاك و آب جلوگيري مي كند.

وجود حدوداً 3/2 ميليون هكتار ( 831/287/2 هكتار ) مناطق تحت مديريت محيط زيست در استان كه در واقع چيزي حدود 4/1 مساحت استان و نيز 6/1 وسعت مناطق چهارگانه كل كشور را شامل مي شود .

وجود اكثر گونه ها از 164 گونه پستاندار شناخته شده كشور در استان سمنان كه از آن جمله گونه نادري همچون يوزپلنگ آسيايي به عنوان كمياب ترين گربه سان در راس هرم اكولوژيك كشور و سمبل حيات وحش ايران و همچنين وجود گونه هاي ارزشمند ديگري نظير گورخر ايراني ، انواع گربه سانان كمياب ، جبير ، آهو و نيز پرندگان كمياب همچون زاغ بور به عنوان تنها پرنده اندميك ايران ، هوبره و انواع بازهاي شكاري از جمله پتانسيل هايي است كه استان را به لحاظ تنوع گونه اي در كشور منحصر به فرد ساخته است .

« اصل پنجاهم قانون اساسي : در جمهوري اسلامي ايران ، حفاظت از محيط زيست كه نسل امروز و نسلهاي آينده بايد در آن حيات اجتماعي رو به رشدي داشته باشند ، وظيفه عمومي تلقي ميگردد . از اينرو فعاليتهاي اقتصادي و غير آن كه با آلودگي محيط زيست يا تخريب غير قابل جبران آن ملازمه پيدا مي كند ممنوع است . »

مناطق تحت مديريت حفاظت محيط زيست كشور در چهار طبقه مورد حفاظت ، طبقه بندي ميگردد كه اين طبقات بر حسب درجه حفاظتي و اهميت به ترتيب ذيل مي باشند :

1- پارك ملي

2- اثر طبيعي ملي

3- پناهگاه حيات وحش

4- منطقه حفاظت شده

استان سمنان داراي 2 پارك ملي ، 2 پناهگاه حيات وحش و 2 منطقه حفاظت شده مي باشد كه اين مناطق شامل:

1-پارك ملي كوير مركزي .

2- مجموعه مورد حفاظت توران شامل ( پارك ملي، پناهگاه حيات وحش، منطقه حفاظت شده )

3-پناهگاه حيات وحش خوشييلاق

4- منطقه حفاظت شده پرور .

است كه هر يك به دليل شرايط خاص اكولوژيكي و زيستگاهي خود از تنوع قابل ملاحظه اي برخوردارند .

علاوه بر اين ، مناطقي نيز در استان تحت عنوان مناطق شكار ممنوع با هدف حفاظت از گونه هاي حيات وحش مهم در جهت تكثير ، پرورش و جلوگيري از شكار و هر گونه تيراندازي در نظر گرفته شده كه عبارتند از :

1- منطقه شكار ممنوع خنار

2- منطقه شكار ممنوع سفيد كوه آرسك

3- منطقه شكار ممنوع طالو شيربند

4- منطقه شكار ممنوع تپال

نمايي از منطقه حفاظت شده مانشت و قلارنگ

ین منطقه با وسعت 33 هزار هکتاردر شمال و شمال غربی شهر ایلام ، جنوب شهر سرابله و شرق شهر ایوان واقع گردیده است این منطقه از لحاظ تنوع پوشش گیاهی ( مرتع و جنگل ) بویژه جامعه بلوط ایرانی ، زالزالک ، بنه ، ارغوان وحشی ، لاله واژگون و همچنین زیست انواع گونه های جانوری از جمله پستاندارانی نظیر کل و بز ، خرس قهوه ای ، گرگ و پلنگ و انواع پرندگان مانند کبک ، تیهو و پرندگان شکاری بسیار حائز اهمیت است . حداکثر و حداقل ارتفاع این منطقه از سطح دریا بترتیب 2600 و 1200 متر می باشد. منطقه مانشت و قلارنگ با چشم اندازهای طبیعی ، زیبا و پوشش جنگلی مناسب یکی از جاذبه های مهم گردشگری طبیعی استان بشمار می رود ، این منطقه در تاریخ 27/11/75 طی مصوبه شماره 154 شورایعالی حفاظت محیط زیست به عنوان منطقه حفاظت شده تعیین و ثبت شده است .

نمايي از منطقه حفاظت شده كبيركوه

این منطقه با 20 هزار هکتار مساحت ، حداکثر و حداقل ارتفاع 2570 و 1200 متراز سطح دریا در بخش میانی رشته کوه طویل و جنگلی کبیر کوه و در غرب شهرستان دره شهر و رودخانه سیمره واقع است. از گونه های گیاهی مهم در این منطقه می توان به بلوط ایرانی ، زالزالک ، بنه ، کیکم ، لرگ ، لاله واژگون ، بادام کوهی و ... اشاره کرد . گونه های مهم پستانداردر این منطقه عبارتند از : کل و بز ، پلنگ ، خرس قهوه ای ، گراز ، گرگ ، روباه معمولی ، کفتار ، شغال ، خرگوش ، گربه وحشی ، راسو و .... منطقه حفاظت شده کبیر کوه در سال 1380 با تصویب شورایعالی حفاظت محیط زیست به عنوان منطقه حفاظت شده جنگلی تعیین گردیده است .

نمایی از منطقه حفاظت شده دینارکوه

این منطقه با مساحت 30 هزار هکتار دارای حداقل ارتفاع 800 متر و حداکثر ارتفاع 1900متر از سطح دریا در غرب شهرستان آبدانان واقع است . از گونه های گیاهی موجود در این منطقه می توان به بلوط ایرانی ، بنه ، بادام کوهی ، زالزالک ، کیکم و ... اشاره کرد . از گونه های پستاندار که در این منطقه زیست می کنند می توان به کل و بز ، خرس ، پلنگ ، گرگ ، کفتار و ... اشاره کرد . این منطقه در سال 1380از طرف شورایعالی حفاظت محیط زیست به عنوان منطقه حفاظت شده جنگلی تعیین گردیده است منطقه دینار کوه با داشتن چشم اندازهای طبیعی زیبا و پوشش جنگلی بکر و انبوه و همچنین به دلیل آخرین حد پراکنش جنگلهای بلوط در جنوب غرب کشور ازنظراکولوژیکی بسیار حائز اهمیت است .

پناهگاه حيات وحش موته

پناهگاه حيات وحش موته

پناهگاه حيات وحش به محدوده‌اي از منابع طبيعي كشور اعم از جنگل، مرتع، محيط هاي آبي يا كوهستان اطلاق مي‌شود كه داراي زيستگاههاي طبيعي نمونه و شرايط اقليمي خاص براي جانوران وحشي بوده و به منظور حفظ و يا احياي اين زيستگاهها تحت حفاظت قرار مي‌گيرند.

از جمله قوانين زيست محيطي كه در اين مناطق اعمال مي‌شود:

قطع اشجار، بوته كني، زغال‌گيري، تجاوز و تخريب محيط زيست و بطوركلي هر عملي كه موجب از بين رفتن رستنيهاو تغيير زيست بوم شود ممنوع است.

تعليف دام فقط براساس مميزي مراتع و تعيين ظرفيت در اين منطقه با كنترل و نظارت مأمورين مجاز است.

شكار و صيد در اين مناطق فقط از طريق پروانه ويژه مجاز است.

استفاده از معادن فقط براساس موافقتنامه مورخ 1354 بين سازمان حفاظت محيط زيست و وزارت صنايع و معادن مجاز است.

تعليف دام در محدوده‌هاي امن طبق موافقتنامه مورخ 1362 بين سازمان حفاظت محيط زيست و سازمان جنگلها و مراتع ممنوع است.

بهره‌برداري از اين مناطق، نظير (جاده سازي، كانال كشي، احداث ساختمان، حفر چاه و ...) داراي ضوابط مشخصي نبوده و براساس ارزيابي اثرات توسعه صورت مي‌گيرد و تابعي از نظرات كارشناسي است.

موقعيت جغرافيايي پناهگاه حيات وحش موته:

اين منطقه بين عرضهاي جغرافيايي ً20 و 33 تا ً55 و 33 شمالي و طولهاي جغرافيايي ً30 و 50 تا ً10 و 51 شرقي به مركزيت روستاي موته در 270 كيلومتري جنوب تهران قرار دارد، به طوري كه جاده اصفهان ـ تهران از شرق آن گذشته و شهر ميمه در 45 كيلومتري جنوب غربي آن واقع است.

تـاريـخـچـه:

پس از تشكيل كانون شكار ايران در سال 1343، محدوده‌اي با وسعت 343940 هكتار شامل دشتها، ارتفاعات و مراتع، واقع در حوزه استحفاظي استانهاي اصفهان و مركزي به عنوان منطقه حفاظت شده موته انتخاب و در سال 1346 با تشكيل سازمان شكارباني و نظارت بر صيد، به تصويب شوراي عالي شكارباني و نظارت بر صيد آن زمان رسيد. در سالهاي پس از پيروزي انقلاب، سازمان حفاظت محيط زيست تغييراتي در حد و حدود منطقه داد و در تاريخ 21/6/61 با مساحت حدود 220000 هكتار به منطقه حفاظت شده تبديل گشت و سرانجام براساس مصوبه مورخ 7/12/69 شوراي عالي محيط زيست با همين وسعت به پناهگاه حيات وحش ارتقاي سطح يافت.

در هر پناهگاه حيات وحش، به منظور احياي وضعيت طبيعي اين مناطق 25 درصد از مساحت آن توسط سازمان حفاظت محيط زيست به عنوان محدوده امن تعيين و اعلام مي‌گردد. در اين محدوده‌ها ورود و چراي دام اهلي ممنوع است، ضمناً ورود اشخاص و ايجاد هرگونه تأسيسات بدون اخذ مجوز رسمي از سازمان حفاظت محيط زيست ممنوع خواهد بود. با توجه با توافقنامه‌ها و نقطه نظرات كارشناسي با رعايت مسائل اقتصادي و اجتماعي و فرهنگي مناطقي را در محلهاي معروف به شور رباط ترك، شور آب باريك و سي كلفتي بدين منظور در نظر گرفته كه جمعاً در حدود 37000 هكتار از كل اراضي پناهگاه بوده و قابل توسعه و افزايش تا سطح حدود 44000 هكتار مي‌باشد.

توپوگرافي منطقه:

محدوده پناهگاه حيات و حش موته از دو بخش دشتي و كوهستاني تشكيل شده كه بلندترين ارتفاع آن از سطح دريا در حدود 3000 متر و حداقل ارتفاع در اين منطقه 1900 متر مي‌باشد. ارتفاعات موته شامل دو رشته كوه است و فاصله بين اين دو رشته كوهها را دشتهاي جلگه‌اي و شوره‌زار تشكيل مي‌دهد.

خصوصيات آب و هوايي:

اين منطقه در تقسيمات آب و هوايي از آب و هواي نيمه باراني و سرد تبعيت دارد. حداكثر بارندگي در سال 350 ميليمتر و بيشترين بارندگي در فصل زمستان و بهار مي‌باشد. درجه حرارت متوسط در دشتهاي اين منطقه 4/39 درجه سانتيگراد در تابستان و در سردترين ماههاي سال به 5/11 تا 5 درجه زير صفر مي‌رسد.

منابع آبي:

بيش از 250 منبع آبي اعم از چاه قديمي، قنات و چشمه دائمي در موته وجود دارد كه بيش از 150واحد از اين منابع را چشمه‌ها تشكيل مي‌دهد از قبيل: چشمه سنجده، دستار، بيد، دربند، شور، آب باريك، چشمه‌نيا، قلعه‌سياه، ريز آب، جاجرمي، قيقوجه، گزرتو، گل‌بيدك، رزبيده، دمه، سيكلفتي، مرواريد و ... . براي تأمين آب مورد نياز وحوش در مناطق امن اقدام به ساخت آبشخورهاي دست ساز در نقاط حساس اكولوژيك گرديده كه منابع آبي آن چشمه‌ها و چاههاي قديمي است، كه آب به وسيله لوله يا نصب تلمبه بادي به آنها هدايت مي‌شود.

حيات وحش جانوري:

اين منطقه بهترين زيستگاه آهو در ايران است كه براي رشد، تكثير و جلوگيري از انقراض آهوها اختصاص يافته‌ است. شرايط مساعد زيستي براي اين گونه پستاندار در دشتها و شوره‌زارهاي منطقه توأم با حفاظت، ادامه زندگي را براي اين حيوان زيبا هموار ساخته و به عنوان گونه جانوري شاخص منطقه از آن ياد مي‌شود. وجود تپه ماهورها، تل‌ها و دشتهاي كوهستاني در موته امكان زندگي را براي گونه قوچ و ميش و صخره‌ها و ارتفاعات صعب العبور، زيستگاه خوبي را براي ادامه حيات كل و بز پديد آورده است.

انواع زيادي از گونه‌هاي پرندگان بومي و غير بومي نيز در اين منطقه وجود دارد از قبيل: كبك، تيهو، بلدرچين، هوبره و همچنين از خانواده‌هاي سار، كلاغ، سسك، دم جنبانك، عقاب، جغد، زنبورخوار، سهره و سارگپه نيز گونه‌هايي وجود دارد. در زمان مهاجرت، پرندگان مهاجر بسياري در اين منطقه خصوصاً اطراف رودخانه شور و گزستانها توقف نموده و در اين منطقه استراحت كوتاهي مي‌كنند.

از خزندگان و خانواده مارمولك‌ها مي‌توان خانواده‌هاي جكو، آگاما و لاسرتا را نام برد. از مارهاي سمي به مار جعفري، افعي، مار شاخ‌دار، از مارهاي نيمه سمي به تيرمار، افعي پلنگي، يله مار و از مارهاي غير سمي به تــوله مـار، مار قيطاني، مارگرگي و كورمار مي‌توان اشاره كرد.

پوشش گياهي:

بر اساس اطلاعات موجود در منطقه موته تا كنون بيش از 300 گونه گياهي مرتعي كه ارزش علوفه‌اي، دارويي و صنعتي دارند شناسايي شده است. از نظر تيپ گياهي قسمت اعظم پناهگاه حيات وحش موته مخصوصاً صافيها، تپه ماهورها و مناطق جلگه‌اي را جامعه درمنه و گون تشكيل مي‌دهد كه در فضاي بين آنها گياهان شور پسند و همچنين گياهان خوش خوراك و ديگر نيز رويش دارند.

از درختان و درختچه‌هاي اين منطقه مي‌توان بادامك، بنه، تنگرس، قيچ، گز و انجير را نام‌برد و از بوته‌هاي شاخص مي‌توان به درمنه، جاز، انواع گون‌ها، فرفيون، كلاه ميرحسن و ريش بز اشاره كرد.

پناهگاه حيات وحـش قميشلو

تعريف پناهگاه: پناهگاه حيات وحش به محدوده‌اي از منابع طبيعي كشور اعم از جنگل، مرتع، محيطهاي آبي يا كوهستان اطلاق مي‌شود كه داراي زيستگاههاي طبيعي نمونه و شرايط اقليمي خاص براي جانوران وحشي بوده و به منظور حفظ و يا احياي اين زيستگاهها تحت حفاظت قرار مي‌گيرند. پناهگاههاي حيات وحش در وسعتي برابر مساحت خود داراي مناطق امن هستند.

پناهگاه حيات وحـش قميشلو:

پناهگاه حيات وحش قميشلو در شمال غربي اصفهان در فاصله 25 كيلومتري اصفهان و 15 كيلومتري شهر تيران و در محدوده جغرافيايي ً27 و 51 تا 51 و عرض جغرافيايي ً5 و 33 تا ً43 و 32 واقع است. اين منطقه از غرب به روستاهاي حسين آباد و تندران، از شرق به جهاد آباد و روستاهاي دو شهر دهق و علويجه و از سمت جنوب به دربند و از شمال به جاده آسفالته اصفهان ـ علويجه منتهي مي‌گردد. پناهگاه حيات وحش قميشلو داراي آب و هواي معتدل متمايل به گرم بوده و در منطقه‌اي نيمه صحرايي واقع گرديده است.

تاريـخـچـه:

پناهگاه حيات وحش قميشلو در زمان قاجاريه يكي از بهترين شكارگاههاي اصفهان بوده كه مسعود ميرزا پسر بزرگ ناصرالدين شاه و حاكم اصفهان (ظل السلطان) در اين منطقه به شكار مي‌پرداختند اين منطقه زيستگاه مناسبي براي قوچ و ميش نژاد اصفهان ( Ovis orientalis esfahanica ) مي‌باشد علاوه بر اين گونه، گونه‌هاي با ارزش گياهي و جانوري در اين منطقه وجود دارد. در سال 1343 كانون شكار و صيد منطقه‌اي با وسعت 37 هزار هكتار را از شاهزاده‌هاي قاجاريه خريداري و به عنوان منطقه حفاظت شده اعلام كرد در سال 1350 شورايعالي شكارباني و نظارت بر صيد همان مساحت 37 هزار هكتار را كه مشتمل بر سه منطقه امن بود به عنوان پناهگاه حيات وحش تصويب نمود در سال 1374 وسعت اين منطقه به 85750 هكتار افزايش يافت كه محدوده آن بر اساس مصوبه و نقشه دقيقاً تعيين گرديده است.

راههاي دسترسي:

جاده اصفهان ـ تهران پس از عبور از پل شاهين شهر به سمت جاده جهادآباد و پس از خروج از جهاد آباد در امتداد جاده شوسه شاه‌ماهور.

جاده اصفهان ـ تيران و جاده شهداي آن شهر و در امتداد آن تا دربند تيران، ورودي ديگري به پناهگاه است.

اقليم:

متوسط بارندگي ساليانه 190ـ180 ميلي‌متر مي‌باشد كه مشخصه منطقه خشك با بارندگي كم است. متوسط كمترين رطوبت 16 درصد در تابستان و متوسط بيشترين آن 76 درصد در فصل زمستان مي‌باشد. حداكثر درجه حرارات 5/41 درجه سانتيگراد در مردادماه و كمترين آن 5/18ـ درجه سانتيگراد در بهمن ماه است كه نتيجه اين مطالعات نشان مي‌دهد اقليم منطقه سرد و خشك است.

وضعيت توپوگرافي:

عرصه‌هاي طبيعي قميشلو را دشتها، كوهها و تپه ماهورهاي متعددي تشكيل مي‌دهد مهمترين ارتفاعات منطقه عمركوه، موستان، زنگاري، دم زرد، اتابكي، دربند، كپه پلنگ و دم دراز مي‌باشد.

منابع آبي:

بيش از 45 منبع طبيعي و احداثي آب شرب انساني، حيات وحش و كشاورزي در محدوده پناهگاه وجود دارد كه از منابع مختلف چاه، قنات و چشمه تأمين مي‌گردد. از مهمترين منابع آبي مي‌توان به چشمه كرالياس چشمه كهوك، چشمه موشي، چشمه سنجد ، چاه محمودي و چاه خرسك اشاره كرد.

مناطق امن پناهگاه حيات وحش قميشلو:

در حال حاضر پناهگاه داراي سه منطقه امن با مشخصات زير است.

منطقه امن كرالياس داراي وسعتي معادل 4712 هكتار كه زيستگاه مطلوب قوچ و ميش است.

منطقه امن زلول و لاسميان با وسعت 3102 هكتار.

منطقه امن سلاخي و كهوك با وسعت 2100 هكتار.

در حال حاضر مطالعاتي در خصوص افزايش سطح مناطق امن و تبديل آنها به پارك ملي در حال انجام است.

حيات وحش جانوري:



پستانداران:

قوچ و ميش اصفهاني به عنوان گونه غالب منطقه. آهوي ايراني، كل و بز، گرگ، شغال، روباه، كفتار، گوركن راه‌راه، كاراكال، پلنگ، تشي، خرگوش، موش، جربيل.

پرندگان:

قرقي، سارگپه، عقاب طلايي، كركس، دال، بالابان، شاهين، دليجه، تيهو، كبك، كبوتر چاهي، فاخته، قمري، سبزقبا، جغد كوچك، زنبور خورك، هدهد، هوبره (غير بومي يا مهاجر) و تعدادي پرندگان ريزجثه و گنجشك سانان .

خزندگان:

لاك پشت خشكي، آگاما، انواعي از جكوها و مارهاي سمي و غير سمي.

گياهان پناهگاه حيات وحش قميشلو:

در پناهگاه حيات وحش قميشلو حدود 350 گونه گياه شناسايي شده كه مربوط به 216 جنس و 62 تيره گياهي بوده و گونه‌هاي غالب آن را آرتميزيا و آستراگالوس تشكيل مي‌دهد. در مناطق امن به علت جلوگيري از چراي مفرط دامها و قرق، گونه‌هاي خوش خوراك رويش فوق‌العاده داشته و سطح بيشتري از مراتع را پوشانيده است.. گياهان منطقه از لحاظ دارويي و صنعتي داراي اهميت زيادي هستند.

پارك ملي كلاه قاضي

پارك ملي كلاه قاضي

منطقه كلاه قاضي به موجب شرايط خاص از ديرباز زيستگاه وحوش بوده و داراي قدمت تاريخي زيادي است. چنانكه در تاريخ آمده است از زمان شاه عباس صفوي و بعد از آن به خصوص در دوره قاجاريه اين كوهها از شكارگاههاي مخصوص اين سلاطين محسوب ميشده است. در اواخر قرن نوزدهم ظل السلطان پسر ارشد ناصرالدين شاه كه سالهاي متمادي حاكم اصفهان بوده در كتاب خود از كلاه قاضي و شاهكوه به عنوان شكارگاههاي غني و زيبا ياد كرده است. وجود اكوسيستم خوب و زيستگاههاي قابل توجه باعث گرديد كه در سال 1346 شورايعالي شكارباني و نظارت بر صيد طي مصوبهاي ارتفاعات كلاه قاضي را به نام منطفه حفاظت شده كلاه قاضي قرق اعلام نمود.

اين منطقه به دليل دارا بودن تنوع بوم شناختي، حفاظت از تنوع زيستي، حفاظت از منابع ژنتيكي و بقاي تعادل طبيعي همچنين كاهش ناهنجاريهاي حاصل از فعاليت صنايع و عوارض جمعيتي، برخورداري از چشم اندازهاي زيباي نواحي كوهستاني و تپه ماهوري، وجود انواع گياهان و گونههاي متعدد حيات وحش جانوري و استفادههاي علمي، پژوهشي، اقتصادي و گردشگري داراي ارزش وجودي پارك ملي بوده است. از اين رو پس از فراز و نشيبهاي بسيار نهايتاف در سال 1374 با پيگريهاي مستمر و وجود كمترين تعارضات يعني نداشتن هرگونه عرصه و اعياني تحت تملك اشخاص حقيقي و حقوقي و حل مسأله دامداران توسط نهادهاي عضو شوراي كشاورزي استان با اعتبارات پيش بيني شده در جهت اسكان عشاير از طريق اداره كل امور عشاير استان اصفهان و تأييد مسؤولين استان طي مصوبه شماره 6/7/74 شورايعالي محيط زيست به عنوان پارك ملي معرفي گرديد.

موقعيت جغرافيايي: پارك مليكلاه قاضي با مساحتي در حدود 50 هزار هكتار در منطقه جنوب شرقي اصفهان واقع شده است و جاده آسفالته اصفهان ـ شيراز از كناره شمالي و غربي آن ميگذرد. نزديكترين گوشه پارك كه گوشه شمال غرب آن است در حدود 36 كيلومتري شهر اصفهان قرار دارد. در اين منطقه رشته كوههايي به موازات هم وجود دارند كه جهت آنها شمال غربي به جنوب شرقي است. اين پارك شامل رشته كوه شيدان در رشته كوه كلاه قاضي ميباشد كه اين كوه نام خود را از دو ارتفاع سنگي گرفته كه هر دو از دو طرف با شيبهاي تند كه به دشت ختم ميشود و به صورت دو برج سنگي برافراشتهاند.

پوشش گياهي: پارك ملي كلاه قاضي كه يك منطقه صخرهاي ميباشد، علاوه بر پوشش گياهي علفي، گونه هاي درخت و درختچه دارد كه اين گو نهها در نقاط مختلف درهها و كوهپايه ها ميرويند و از نظر طراوت و سرسبزي جلوه خاصي به منطقه دادهاند. انواع مختلفي از گياهان بوته اي از جمله درمنه، گل گندم، شقايق وحشي، آويشن، لاله وحشي، اسپند، خارشتر و درختان و درختچهها مانند تنگرس، بادام كوهي، انجير و بنه در اين پارك ميرويند. همچنين تعدادي از گياهان دارويي از جمله چوبك، قدومه، هميشه بهار، ريواس، خاكشير، گل گاوزبان، شنگ، كاسني سمي و … در اين پارك ميرويند.

پارك ملي كلاه قاضي زيستگاه گونههاي مختلفي از پستانداران، پرندگان و خزندگان ميباشد كه برخي از آنها بسيار با ارزش ميباشند و تعدادي نيز در معرض خطر انقراض بوده و تحت حفاظت و حمايت شديد ميباشند.

از جمله پستانداران موجود در اين پارك ميتوان به موارد ذيل اشاره كرد:

كل و بز وحشي قوچ و ميش وحشي، آهو، پلنگ، گرگ، روباه معمولي، كفتار، شغال، خرگوش، تشي، دوپا، جرد و انواع موش.

بيش از 40 گونه پرنده در اين پارك شناسايي شده كه برخي از آنها بومي و برخي مهاجر بهاره و تابستانه يا مهاجر زمستانه ميباشند و تعدادي نيز عبوري ديده ميشوند. از مهمترين گونه هاي پرندگان ميتوان به عقاب طلايي، شاهين، سارگپه، كبك، تيهو، پرستو، چكچك، كمركلي، كبوتر چاهي و باقرقره اشاره كرد.

از گونه هاي خزندگان ميتوان لاكپشت مهميزدار، بزمجه بياباني، انواع آگاما، مار و افعي را نام برد.

تالاب ميقان اراك عكسها محمد بهراميان برگرفته از سايت سازمان حفاظت از محيط زيست استان مركزي

تالاب ميقان اراك عكسها محمد بهراميان برگرفته از سايت سازمان حفاظت از محيط زيست استان مركزي

پناهگاه حیات وحش راسبند(راسوند) شازند

پناهگاه حیات وحش راسبند(راسوند) شازند

راسبند در جنوب غربی استان مرکزی و شهر اراک و جنوب شهر شازند واقع شده و فاصله آن از شهر اراک 32 گیلومتر است نزدیکترین محل شناخته شده به این منطقه پس از شهر اراک ، شهر شازند میباشد که کمتر از 1000 متر با آن فاصله دارد منطقه راسبند از نظر موقعیت جغرافیایی در حد فاصله

ً00/َ22/ْ49 الی ً00/َ31/ْ49 طول شرقی وً30/َ47/ْ33 الی ً30/َ55/ْ33 عرض شمالی واقع شده است وسعت منطقه 10617 هكتار میباشد .

راسبند منطقه ای کوهستانی بصورت رشته کوهی مایل از سمت شمال غرب بطرف جنوب شرقی کشیده شده است . بلندترین قله استان مرکزی بنام قله شهباز با ارتفاع 3350 متر در این منطقه واقع گردیده است . کوههای این منطقه از حاشیه به سمت مرکز از ارتفاع 2000 متر بالاتر از سطح دریا شروع شده و بتدریج روبه افزایش می گذارد و کوههای مذکور اغلب از دره های عمیق ، پرتگاهها و دامنه های پرشیب تشکیل شده اند وجود میزان بارندگی متوسط سالانه محدوده مذکور 430 میلیمتر در سال و متوسط درجه حرارت سالیانه معادل 0 تا 11 درجه سانتیگراد و پستی و بلندیهای متنوع موجب گسترش میکروکلیما در سطح منطقه شده که این امر در شکل گیری فون و فلور منطقه تأثیر بسزایی داشته است . منطقه راسبند دارای طیفی از زیستگاههای مختلف نظیر صخره ها ، دره ها ، تپه ماهورها ، مراتع ، غارها ، کشتزارها و انواع اکوسیستم انسان ساخت را در بر میگیرد . فون منطقه شامل : کل و بز ، قوچ و میش ، پلنگ ، روباه ، شغال ، خرگوش ، تشی ، گراز ، کفتار و ... کبک ، تیهو ، عقاب ، جغد ، زنبورخوار و ...

فلور منطقه از انواع مختلف گیاهان علفی ، بوته ای ، درختچه ای و درختی تشکیل شده که از میان 223 گونه گیاهی شناسایی شده در محدوده مذکور 25 گونه علفی ، 158 گونه بوته ای ، 11 گونه درختچه ای و 9 گونه درختی میباشد . گونه های غالب منطقه شامل استپی پا ، گل گندم ، کنگر ، فرفیون ، فستوکا و ...

پناهگاه حیات وحش جاسب دلیجان

پناهگاه حیات وحش جاسب دلیجان

جاسب منطقه ای کوهستانی در منتهی الیه جنوب شرق استان مرکزی و در شمال نراق از توابع شهرستان دلیجان واقع شده است این منطقه از نظر موقعیت جغرافیایی در حد فاصله ً00/َ45/ْ50 الی ً15/َ58/ْ50 طول شرقی و ً45/َ00/ْ34 الی ً45/َ09/ْ34 عرض شمالی قرار گرفته است وسعت منطقه 17100 هکتار میباشد.

سیمای طبیعی منطقه جاسب متشکل از کوههای خشک صخره ای ، دره ها ، تپه ها ، کوههای استپی تا دشتی متغیر است . بلندترین ارتفاع آن قله کوه ولیجا با ارتفاع 3151 متر و حداقل ارتفاع آن در تنگه رودخانه ازنا با ارتفاع 1800 متر منظره های متفاوتی را ارائه می نمایند وجود میزان بارندگی متوسط سالانه محدوده مذکور 295 میلیمتر در سال و متوسط درجه حرارت سالانه این محدوده معادل 5 الی 15 درجه سانتیگراد برآورد میگردد . منطقه جاسب بدلیل شرایط کوهستانی دارای زیستگاههای جنگلی ، خشکی پسند ، مناطق مرتفع و صخره ای ، زیستگاه جنگلی ، در بخش بسیار محدودی از اراضی غربی و جنوب غربی این منطقه بصورت نوار باریکی به سمت شمال شرقی منطقه پیش میرود .

گونه های پسته و بادام کوهی از عناصر اصلی پوشش جنگلی منطقه بشمار میروند و جنگلهای مذکور بدلیل محدودیت سطح گسترش آنها در استن از ارزش حفاظتی برخوردار بوده و نیازمند توجه بیشتری در این خصوص میباشد و زیستگاه خشکی پسند دارای روشهای مختلف درختچه ای ، علفی و پاپا و یکساله که محل زیست جانورانی نظیر قوچ و میش ، گرگ ، روباه ، خرگوش ،کبک و بسیاری جوندگان و خزندگان بوده و زیستگاه مناطق مرتفع و صخره ای که ارتفاعات کوه آل ، کوه تخت و کوه ولیجا دارای رویشهای گرمسیری گونه های بالش وش و پشته ای که محل زیست بز و پازن و کبک و پلنگ بوده ، منطقه جاسب محل اتصال روشهای زاگرس شمالغربی به ارتفاعات ایران مرکزی بوده و از تنوع قابل توجهی برخوردار میباشد . مجموعاً 135 گونه گیاهی از 35 خانواده در این منطقه زیست می نماید که از میان آنها به 23 گونه علفی ، 104 گونه بوته ای ، 80 گونه درختچه ای ، 40 گونه درختی دیده میشود .

غار نخجیر دلیجان اثر طبیعی ملی

غار نخجیر دلیجان اثر طبیعی ملی

این غار واقع در منطقه ای گود و چال بنام چال نخجیر که در گذشته شکارچیان شکارها را از نقاط مختلف به این منطقه رم داده و شروع به شکار می کردند غار شگفت انگیز و اعجاب آور چال نخجیر با بیش از 70 میلیون سال قدمت جزء عجایب خلقت الهی می باشد که در سال 1368 هجری شمسی شناسایی و کشف گردیده است این غار در جوار پناهگاه حیات وحش جاسب دلیجان در 8 کیلومتری شرق شهر دلیجان و فاصله 3 کیلومتری جاده آسفالته دلیجان – نراق و در دامنه کوه کم ارتفاعی قرار گرفته است و دارای مختصات جغرافیایی 55 45 50 طول شرقی و 14 02 34 عرض شمالی می باشد.

غار چال نخجیر دارای یک شاخه اصلی بطول بیش از 1200 متر و چندین شاخه فرعی بوده که از راه همواری می توان به راحتی در غار حرکت نمود درون غار رسوبات دولومیتی به مقیاس قابل توجهی به صورت لایه های سفید رنگی کف کریدورها و دالانها و دهلیزهای مسیر اصلی غار را پوشانده که بعنوان رسوبات سفیدبرفی نامگذار شده است درون غار بر اثر عوامل تکتو نیکی و هوازدگی شیمیایی که کریستالیزه شده و کف دیواره های غار پوشیده از اسفنجهای بلورین و سنگهای تزئینی زیبا تشکیل شده است که از این لحاظ یکی از زیباترین غارهای کشور محسوب می شود. سهولت دسترسي به آن از جمله مزيتهاي آن است چنانچه در مورد بهره برداري از آن اقدامات لازم و بايسته انجام شود مي توان از آن بعنوان يكي از جاذبه هاي اصلي توريستي در مقياس بين المللي ياد كرد .همچنين شايان ذكر است غار مذكور در جلسه شورايعالي سازمان حفاظت محيط زيست در ارديبهشت ماه سال 1384 به عنوان اثر طبيعي ملي تصويب گرديد .

منطقه شکار ممنوع بازرجان شهرستان تفرش

منطقه شکار ممنوع بازرجان شهرستان تفرش

این منطقه در حد فاصل 00/5/49 الی 00/02/50 طول شرقی و 00/43/34 الی 00/57/34 عرض شمالی واقع شده و در بخش شمالی استان مرکزی و در شمال شهرستان تفرش واقع گردیده . وسعت منطقه 64/25750 هکتار میباشد بازرجان منطقه ای کوهستانی - تپه ماهوری که دارای کمربندهای ارتفاعی متفاوتی است که بلندترین ارتفاعات منطقه شامل : کوه توال با ارتفاع 2396 ، کوه غلغلک با ارتفاع 2314 ، کوه قشلاق با ارتفاع 2366 و کوه حمالک با ارتفاع 2311 و کوه مایلا با ارتفاع 2236 و پست ترین نقطه منطقه واقع در رودخانه قره چای با ارتفاع 1300 متری واقع شده است .

این منطقه دارای طیفی از زیستگاههای کوهستانی ، تپه ماهوری ، دره ای و رودخانه ای میباشد که دارای 25 چشمه آب دائم و 5 آبشخور قابل استفاده حیات وحش و از اقلیم سرد نیمه خشک برخوردار میباشد منطقه بازرجان از سمت غرب به رودخانه فصلی آب کمر محدود شده و رودخانه قره چای از سمت غرب وارد محدوده منطقه شده و بعد از عبور از داخل منطقه سمت شمال شرقی خارج میشود .

منطقه بازرجان از لحاظ جغرافیایی گیاهی به منطقه ایران و تورانی تعلق دارد که دارای گونه های مختلفی از انواع گیاهان علفی ، بوته ای ، درختچه ای و درختی که گونه های مهم منطقه عبارتند از درمنه ، انواع گرامینه ها ، خاکشی ، کاسنی ، غازیاقی ، شاتره ، گل بابونه ، گیاه باریجه(بالامبو) و اسپند و ...

این منطقه بدلیل موقعیت خاص زیستگاهی (خشکی و آبی) ، غنای گیاهی ، اقلیم و ... گونه های جانوری شاخص منطقه شامل : قوچ و میش ، کل و بز ، گرگ ، گراز ، کفتار ، شغال ، روباه خرگوش ، سمور ، تشی ، سگ آبی و پرندگانی شامل : کبک ، تیهو ، باقرقره ، فاخته ، قمری ، انواع مرغابی و غاز ، حواصیل ، عقاب ، دلیچه ، سهره و ... ) و خزندگانی از قبیل : انواع مارهای سمی و آبی و لاک پشت و ... یک نوع لاک پشت آبی و انواع ماهیان از خانواده ماهی زردبال ، بال سرخ از خانواده کپور.

منطقه شکار ممنوع تالاب میقان شهرستان اراک

منطقه شکار ممنوع تالاب میقان شهرستان اراک

در 15 کیلومتری شمال شرق اراک واقع گردیده است . یکی از زیباترین جلوه های طبیعت استان با مساحتی قریب به 9/5459 کیلومترمربع تالاب میقان میباشد در این تالاب قریب 16% پرندگان کشور و 73 گونه گیاهی زیست می کنند .
(چاله های جمع آوری نمک دارای قدمت تاریخی است )

تالاب میقان آخرین حلقه اکولوژیک حوزه آبریز دشت اراک است که آبهای سطحی مسیل های فصلی را جذب می کند و مساحت آن با توجه به آبهای ورودی آن از حدود 100 تا 110 کیلومترمربع متغیر است . این محدوده از نظر اقلیمی زمستانهای معتدل دارد و به جهت همین ویژگی ، توقفگاه گروههای بزرگی از پرندگان مهاجر در فصل پائیز است که از نواحی سردسیر شمال به سرزمینهای گرمسیر جنوب کوچ می کنند . آب دریاچه به قدری شور است که در هر لیتر آن در تابستان 50 گرم ، در بهار 38 گرم و در زمستان 28 گرم نمک وجود دارد .

منطقه حفاظت شده الوند شهرستان خمین

منطقه حفاظت شده الوند شهرستان خمین

الوند منطقه ای کوهستان است که بطور مایل از شمال غرب به سمت جنوب شرق امتداد یافته و در بخش جنوبی استان مرکزی قرار گرفته . کوه الوند در 20 کیلومتری غرب شهرستان خمین و 30 کیلومتری جنوب شرقی شهرستان شازند واقع است . از نظر موقعیت جغرافیایی در حد فاصل ً30/َ38/ْ49 الی ً00/َ49/ْ49 طول شرقی و ً00/َ42/ْ33 الی ً10/َ49/ْ33 عرض شمالی واقع شده است مساحت منطقه 7200 هکتار می باشد .

کوه الوند منطقه ای کاملاًکوهستانی با کمربندهای ارتفاعی متفاوت که دارای کوه ها و تپه ماهورهای بلند و دره های متعددی است بلندترین نقطه قله کوه الوند با ارتفاع 3096 متر بوده و پست ترین نقطه آن در جنوب شرقی منطقه در محلی بنام سه راهی چارطاق واقع شده که 2050 متر از سطح دریای آزاد ارتفاع دارد . قسمت عمده این منطقه از ارتفاعات صخره ای تشکیل شده است که به این علت تردد را در آن مشکل می نماید . میزان بارندگی متوسط سالانه منطقه 380 میلیمتر در سال و متوسط درجه حرارت سالانه معادل 2/10 درجه سانتیگراد برآورد گردید که حداکثر مطلق دما 37 و حداقل مطلق نیز معادل 31- درجه سانتیگراد برآورد شده است . تنوع زیستی موجود در منطقه الوند در هیچ نقطه دیگری از محدوده های جنوبی استان تکرار نشده و وجود 9 تیپ گیاهی با 115 گونه که 2 درصد آنها اندمیک می باشد و نیز حضور بیش از 60 گونه پرنده که 19 گونه آن حمایت شده و آسیب پذیر هستند و پستانداران عمده و بارزی نظیر کل و بز ، قوچ و میش ، پلنگ ، گرگ و ... اهمیت این منطقه را از لحاظ ارزشهای زیستگاهی و جانوری آن نشان میدهد .

این منطقه 12 درصد پرندگان ایران و 44 درصد پرندگان استان را در خود جای داده ، بیش از 30 درصد پرندگان این منطقه و از جمله پرندگان شکاری حمایت شده اند و از نظر پستانداران نیز غنی است و 8/8 درصد پستانداران کشور را در خود جای داده است از 11 گونه پستانداران این منطقه 3 گونه حمایت شده اند .

منطقه حفاظت شده هفتاد قله شهرستان اراک

منطقه حفاظت شده هفتاد قله شهرستان اراک

منطقه هفتاد قله بدلیل برخورداری از ویژگیهای خاص مکانی و داشتن حیوانات وحشی و پرندگان قابل شکار از دیرباز مورد توجه شکارچیان و سلاطین قاجار بوده است بدین لحاظ شکار بی رویه در این منطقه باعث کم شدن گونه های حیوانی شد . از اینرو این منطقه در سال 1349 توسط سازمان شکاربانی و نظارت بر صید وقت ممنوعه اعلام و در سال 1353 تحت حفاظت سازمان محیط زیست قرار گرفت و بنوبه خود زیستگاه مناسبی برای جانوران بومی ایران که در مناطق استپی زیست می کنند می باشد .

منطقه هفتاد قله در 25 کیلومتری شرق اراک ، 15 کیلومتری شمال غربی محلات و 30 کیلومتری شمال خمین واقع شده است و از نظر موقعیت جغرافیایی در حد فاصله َ55/ْ33 الی َ20/ْ34 عرض شمالی َ56/ْ49 الی َ24/ْ50طول شرقی واقع شده است وسعت منطقه 81125 هکتار می باشد مهمترین رشته کوه منطقه کوههای هفتاد قله است که در جهت شمال غربی - جنوب غربی واقع شده است . دره ها و قلل این رشته کوه از زیستگاههای مهم حیات وحش منطقه است . کوه برف شاه با ارتفاع 3000 متر بلندترین قله منطقه می باشد . دره چکاب و سیبک از مهمترین دره های منطقه بوده ، چکاب از زیستگاههای غنی است که بدلیل در برداشتن چشمه ای به همین نام بعنوان آبشخور مورد استفاده وحوش قرار می گیرد .

وحوش منطقه شامل پلنگ ، گرگ ، کل و بز ، قوچ و میش ، کفتار ، تشی ، خرگوش ، روباه ، شغال ، کبک ، تیهو ، عقاب ، هوبره و ...

میزان بارندگی متوسط سالانه منطقه 349 میلیمتر در سال و حداقل درجه حرارت هوا در برخی زمستانها به 30 درجه زیر صفر و حداکثر آن در تابستان تا 38 درجه بالای صفر میرسد . بیشترین تنوع گیاهی منطقه به ترتیب خانواده های کاسنی ، نعناع ، شب بو ، گندمیان ، چتریان ، پروانه آسا ، میخک ، گاوزبان ، لاله ، میمون و آلاله به خود اختصاص داده اند . در بررسی فلور منطقه در سه دوره رویش کامل 205 گونه از گیاهان نهاندانه شناسایی شده این گونه ها به 153 جنس از 41 خانواده تعلق دارند که 36 خانواده شامل 129 جنس و 175 گونه از گیاهان دولپه 5 خانواده شامل 24 جنس و 30 گونه از تک لپه ایها می باشد .