اينك در عصري زندگي ميكنيم كه پديدههاي آفرينش در اثر هجوم انسان متمدن سيماي واقعي و بديع خود را به سرعت از دست ميدهند. ديگر چهره واقعي طبيعت را جز در مناطق بسيار دور از تمدن و صنعت نميتوان ديد و انسان به حكم فطرت خويش ناگزير از مشاهده شكوه طبيعت و تدبر در اين موهبتهاي الهي است.
چرا قرآن كريم اين همه اصرار دارد كه انسانها درباره انفال الهي انديشه كنند؟
چرا كتاب خداوند تابرك و تعالي اين همه تأكيد دارد كه طبيعت را بررسي و مطالعه كنيم؟ اينها از
زيباترين و رساترين سوالهاي مطروحه است.
در چنين برهه زماني كشورهاي جهان و از جمله ايران مصصم شدند تا تدابيري اتخاذ نمايند كه حداقل قسمتي از انواع پديدههاي طبيعي را حتي با صرف هزينهها و زحمات و مشتقت بسيار بصورت دستنخورده يا كمتر دست خورده حفاظت كند. منطقه حفاظت شده بهران گور نيز نمونهاي برجسته از مظاهر طبيعت ايران است كه داراي خصوصيات منحصر بفرد و نادري از نظر زيبايي، تاريخي و معرفت الارضي همراه با تنوع گونههاي گياهي و جانوري است كه تا حدي بگر و دست نخورده باقي مانده و به لطف تنوع جغرافيايي و اقليمي سرشار از زيبائيهاي شگفتانگيز ميباشد كه در اين مختصر به معرفي آن ميپردازيم. منطقه حفاظت شده به محدودهاي از منابع طبيعي كشور اعم از جنگل و مرتع، دشت، آب و كوهستان اطلاق ميشود كه از لحاظ ضرورت حفظ و تكثير نسل جانوران وحشي، حفظ و احياء رستنيها و وضع طبيعي آن داراي اهميت خاصي بوده و تحت حفاظت قرار ميگيرد.
تاريخچه
اين محدوده كه قبلاً بصورت منطقه آزاد كنترل ميشد. در سال 1351 با عنوان منطقه حفاظت شده بهرام گور تحت كنترل اداره كل حفاظت محيط زيست فارس قرار گرفت كه بجهت غذاي زيستي بويژه گورخر آسيايي اسم خود را نام يكي از سلاطين ساساني ايران به نام بهرام گور كه علاقه وافري به شكار گور داشته گرفته است. در روستاي قطرويه كه همجوار منطقه ميباشد خرابهاي اكنون وجود دارد كه بقول اهالي استراحتگاه بهرام گور در هنگام شكار بوده است. وسعت اين منطقه در حال حاضر 420000 هكتار ميباشد كه ---- آن منطقه امن اعلام و هر گونه ورود دام. تعليف و بهرهبرداري در آن ممنوع است. قسمت اعظم استان فارس با توجه به وضعيت آب و هوايي كشور در ناحيه گرم و خشك يا خشك و نيمهخشك قرار ميگيرد. شهرستان نيريز كه در قسمت شرق استان فارس با استانهاي يزد و كرمان و هرمزگان همسايه ميباشد در چنين اقليمي واقع گرديده است. اين شهرستان بر اساس طبقهبندي آقاي پابر كارشناس فائو در منطقه نيمهاستپي قرار ميگيرد.
عوارض طبيعي
بهرام گور بر روي سلسله جبال زاگرس واقع شده و داري رشتهكوهها و درهها و دشتهاي نسبتاً وسيعي بشرح زير ميباشد:
رشتهكوههاي كر سفيد زيارت، كوه سرخ بزرگ.
درههاي آغل سنگي. طبقي. چاه مروي، چاه تيز، گلو معدن. چاه سبز، گليكو، چاه دراز، زيارت، مغلي. چاه تنگل، چاه بيد، چكو، چاه بادام.
دشتهاي ريگ جمشيد، ده وزير، عينالجلال، چاه ميل، پريا و گرد طول، شوريه و ده برين. كر سفيد. چشمه انجير، گزي و قطرويه.
چشمههاي فراواني با پراكنش نسبتاً خوبي در سطح منطقه حفاظت شده وجود دارند امادبي آنها كم بوده و در طول سال با توجه به ميزان بارش متغيير و تعدادي از چشمهها نيز فصلي ميباشد كه در تابستان و پاييز خشك ميشوند. ديگر منابع آبي منطقه شامل تعداد زيادي چاه و قنات و سه دستگاه تلمبه بادي ميباشد.
حيات وحش
بهرام گور داراي اكوسيستمي نيمه كويري و نسبتاً خشك بوده كه به لحاظ آغاز اقليم خشك از همين منطقه زيستگاه بسيار متنوعي براي گونههاي متعددي از وحوش و گياهان ميباشد كه تعدادي از آنها در كشور و قاره آسيا كميباب هستند. وجود رشته كوهاي نسبتاً مرتفع و دشتهاي وسيع و تپه ماهورهاي متنوع موجب شده است كه در طول ساليان گذشته وحوش اين منطقه به طور طبيعي مورد حفاظت قرار گيرند. توسط اداره كل حفاظت محيطزيست فارس نيز تحت كنترل و نظارت ويژه قرار دارد نسبتاً مناسب بوده كه ميتواند ذخيرگاه مهم ژنتيكي جانوري و گياهي كشور و جان در چنين اقليمي محسوب گردد.
گونههاي مهم حياتوحش اين منطقه عبارتند از :
گورخر، جيبير. قوچ و ميش، كل ويز، تنشي، خرگوش، يوزپلنگ، پلنگ، گربه وحشي، گرگ، كفتار، شغال روباه، معمولي.
جبيرك اين حيوان علفخوار با تحمل شرايط سخت زيستگاهي نيمهكويري در منطقه حفاظت شده بهرام گور تقريباً با گور خر هم زيستگاه است. تعداد اين حيوان چه در گذشته و چه حال نسبتاً محدود بوده و فعلاً در بعضي از دشتهاي بهرام گور مشاهده ميشود. جبير حيوان كوچكي است كه ارتفاع شانه نر به 65 سانتيمتر و وزن آن به 25 كيلوگرم بالغ ميشود. مادهها تا حدودي كوچكترند. جبير از آهو باريكتر و جثه كوچكتر دارد. نر و ماده آن هر دو شاخ دارند. شاخ جبير از روبرو مستقيم به نظر ميآيد در حاليكه شاخ آهوي نر از روبرو انحناي مخصوصي به شكل چنگ موسيقي دارد. جبير ماده داراي شاخهاي كاملاً مستقيم است كه از نظر طول به اندازه شاخ جبير نر، اما از نظر قطر نصف آن است. به دليل زندگي در بيابانهاي بيآب و علف، جبير به تعداد زياد در يك گله ديده نميشود. تعداد جبيرهاي يك گله ممكن است حداكثر به بيست يا سي راس برسد ولي بر خلاف آهو هرگز گلههاي صدتايي جبير ديده نشده است. فصل جفتگيري در شمال ايران پاييز و بيشتر در مهر و آبان است.
مادهها يك يا دو نوزاد در فروردين و ارديبهشت به دنيا ميآورند. در سالهاي پر باران گاهي در پاييز نيز عمل زايمان تكرار ميشود. فصل جفتگيري در جنوب ايران دو ماه جلوتر است.
گور خر: اين حيوان وحشي علفخوار در بعضي از مناطق نيمهكويري ايران زيست مينمايد كه مهمترين زيستگاه آن در حال حاضر منطقه حفاظت شده بهرام گور ميباشد گور خر در داخل منطقه بهرام گور مهاجرتهاي كوتاهي از نظر طول مسافت در فصول مختلف سال و در بعضي از سالها كه ممكن است در اثر كمي بارندگي، خشكسالي پيش آيد و يا در اثر ناامني زيستگاهي به خارج از منطقه نيز انجام ميدهد كه اين نوع مهاجرتها ميتواند منجر به نابودي آن گردد. گور، اسب وحشي غرب آسياست. اززمانهاي قديم. نژادهايي با اين خصوصيات از مديترانه تا مغولستان ميزيستند. كوچكترين نژاد آن يعني گور سوريه امروزه احتمالاً منقرض شده است.
سابقاً گور در بسياري از دشتها و كويرهاي ايران به وفور ملاحظه ميگرديد. امروزه اغلب اين مناطق به زمينيها زراعي تبديل گردديه و در حال حاضر پراكندگي گور محدود به كوير مركزي و قسمتهايي از خراسان، كرمان و فارس است. تقريباً همه گورهاي ايران در مناطق تحت حفاظت ويژه زندگي ميكنند. فتوتيپ ظاهري گور حد فاصل بين اسب و الاغ ميباشد. گور پستاندارد زيبايي است. پهلوهايش سفيد رنگ و يك نوار سياه درشت دارد كه از يالها شروع و به دم ختم ميشود. ارتفاع شانه در نرها به 140 سانتيمتر ميرسد. مادهها از نرها كوتاهتر و باريكترند. گور نر نسبت به قلمرو خود حالت مالكيت شديد دارد و از آن در مقابل گورهاي نر شديداً دفاع ميكند. مادهها در خرداد يا تيرماه يك كره به دنيا ميآورند. فصل جفتگيري بلافاصله بعد از زايمان آغاز ميگردد بين گورهاي نر در اين فصل مبارزهاي شديد و طولاني آغاز ميشود. مبارزه با لگدكوبي و گاز گرفتن و تعقيب كردن همراه است. گورهاي نر بالغ در اين فصل هميشه زخمهايي در روي شانه و گردن دارند. همچنين قسمتهايي از دم خود را نيز از دست ميدهند. گاهي در حين مبارزه دم بكلي قطع ميشود. تعداد نرهاي هر گله تا سي راس ميرسد. اين گلهها از يك گور نر و چندين گور ماده و كره تشكيل شدهاند. گاهي چند گله بهم نزديك ميشوند و گله بزرگتري را تشكيل ميدهند كه تعداد گورها به صدها راس بالغ ميشود. اما گلههاي بزرگ دوام چنداني نداشته و سريعاً از هم جدا ميشود گورهاي تنها و منزوي معمولاً نرهاي جواني هستند كه نتوانستهاند گور مادهاي را در كنترل خود نگهدارند.
يوزپلنگ:
جمعيت اين حيوان در گذشته نه چندان دور در اكثر نقاط كشور فراوان بود. اما به علت تخريب و از بين رفتن تعادل زيستگاهها و كاهش جمعيت وحوش خصوصاً از بين رفتن حيواناتي نظير آهو و جبير و خرگوش كه غذاي اصلي اين زيباي پر ابهت را تشكيل ميدهند. جمعيتش را كاهش داده بطوريكه در حال حاضر جز در بعضي از مناطق نيمهكويري و حاشيه كويرهاي ايران آنهم با تعدادي انگشت شمار در كمتر كشوري يافت ميشود.
خزندگان كه از آنجا كه بهرام گور منطقه خشك و نيمهكويري است با برخورداري از گونههاي متعدد جوندگان و انواع حشرات محيط مناسبي را براي زيست تعدادي از خزندگان نظير مارها ( شتر مار شيرازي، افعي شاخدار، تير مار و مارهاي گرگي، پلنگي، شتري، قيطاني). سوسمارها، مارمولكها، بزمچهها و لاكپشتها. دوزيستان و ماهي قنات بوجود آورده است.
قابليتهاي توريستي منطقه
چون بهرام گور بين سه استان فارس، كرمان و يزد واقع شده و از سويي جاده شيراز، بندر عباس و كرمان از كنار اين منطقه عبور مينمايد. از موقعيت بسيار مطلوبي براي جذب توريسم برخوردار است. وسعت زياد منطقه و تنوع زيستي آن و آب و هواي نسبتاً خوب ديدن گونههاي گياهي بويژه در فصل بهار كه سراسر محدوده را گل و سبزه فرا ميگيرد و چه وحوش متنوع منطقه خصوصاً جمعيت بسيار زياد كبك كه همگي انگيزههاي مهم فراخوان توريسم ميباشند. در پايان ذكر بعضي از موارد قانوني درباره مناطق حفاظت شده را بيمناسبت نميداند:
قطع اشجار، بوتهكني، تجاوز و تخريب محيطزست، خارزني، ذغالگيري و بطور كلي هر عملي كه موجب از بين رفتن رستنيها و تغيير اكوسيستم شود در مناطق حفاظت شده ممنوع است.
مبادرت به شكار و صيد در مناطق حفاظت شده ممنوع و موكول به تحصيل پروانه ويژه ميباشد.
رفتن به منطقه حفاظت شده بهرام گور و ديدن گورخرها سفر در زمان است. انسان را هزاران سال به عقب باز ميگرداند گويا هم عصر با بهرام گور هستي. فكر او رفته است ولي ديدار گورها مانده است.
(( بهرام كه گور ميگرفتي همه عمر ديدي كه چگونه گور بهرام گرفت)) رخددادهاي آن زمان، تعقيب و گريز گورها. جيبرها در اين دشت كه بهرام بر پشت اسب خود سوار و عنان را به دست گرفته در گرد و خاك حاصل از فرار گورها گم ميشود. همانند پرده نمايش از جلو چشمان ميگذرد. بلي او رفت و اين دشت با نسلي از همان گورها مانده است.باشد كه آيندگان بهرام گور را زنده و پويا در اختيار داشته و شادابي و نشاط كليه زيستمندان در عرصههاي متنوع ميهن اسلامي و همه جاي كره مسكون با حفظ و حراست محيطزيست استمرار يابد.
نام فارسي | نام محلي | نام علمي |
قوچ وميش كل و بز فلامينگو كفچه نوك كاكايي اگرت كوچك هوبره كبك تيهو | - | OVIS ORIENTALIS CAPRA AEGARUS PHOENICOPTERUS RUBER PLATALEA LEUEORODIA LARUS GENEI EGRETTA GULARIS CHLAMYDOTIS UNDULATA CHUKAR CHUKAR AMMOPERDIX GRISEOGULARIS |
نام فارسي | نام محلي | نام علمي |
1-پسته وحشي 2- پسته وحشي 3- بادامك 4- بادام وحشي 5- انجير | پسته کلخونگ تنگرس | Pistacia atlantica Pistasia Kinjuk Amygdalus scoparia Amygdalus hyciodis Ficus ghannis |
نام فارسي | نام علمي |
1- سياه شور 2- اشنان 3- كيكم 4- قيچ 5- ني | Suaeda sp Seidlitza sp Acer monspessulanum Zygophylum sp Phragmetis sp |
نام فارسي | نام علمي |
1- چوبك 2- درمنه 3- پيچك 4- گون 5- ابنوس | Acanthophylum bracteatum Artemisia sp Convoivolus sp Z ygophylum sp Ebenus sp |
نام فارسي نام علمي |
ميخك شيرازی Dianthushafezi بومادارن Achilleaeriophors شكرتيغان فارسي Ecchinops farsica خاكشير تلخ شيرين Erysmumoleifolium |
شرح امكانات | امكانات موجود | امكانات مورد نياز |
پاسگاه | 3 واحد | 2 واحد |
نيروي انساني | 14نفر | 15 نفر |
اسلحه | 7 قبضه | 15 قبضه |
بيسيم دستي | 5 دستگاه | 10دستگاه |
بيسيم خودرويي | يكدستگاه | 2 دستگاه |
خودرو | 3 دستگاه | 2 دستگاه |
موتور سيكلت | 8 (4دستگاه از رده خارج) | 5 دستگاه |
تلفن | ---------------- | |
آب و برق | 2واحد دارای آب و برق می باشد | |
قايق | 1فروند(در حال تعمير) | 2فروند |
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر