موقعيت جغرافيايي:
پارک ملی بمو در شمال استان فارس و در شمال شرقی شهر شيراز در طول جغرافيايی 29 ˚52 تا 56 ˚52 و عرض جغرافيايی39 ˚29 تا50 ˚29 با وسعت 48000هکتار قرار داردو به وسيله جاده شيراز- اصفهان به دو بخش شرقی و غربی تقسيم می گردد. . اين منطقه دارای آب و هوايی نيمه خشک با بارندگی 350 ميلی متر ساليانه می باشد.فاصله آن تا شهر شيرازحدود30 کيلومتر می باشد
تاريخچه منطقه :
پارك ملي بمو درسال 1341 باگستردگي درحدود 100000 هكتاربه عنوان منطقه ممنوعه اعلام گرديد وبه تدريج از وسعت آن كاسته شد . درسال 1346 به منطقه حفاظت شده تغيير نام يافت ودرسال 1349 به پارك وحشي وسپس پارك ملي بمو نامگذاري گرديد .
جاذبه هاي جانوري :
اسامي علمي ، فارسي و محلي گونه هاي شاخص حيوانات وحشي موجود در منطقه:
| رديف | نام فارسي محلي | اسامي علمي |
| 1 | شاه روباه | vulpes cana |
| 2 | پلنگ | Panthera pardus |
| 3 | آهو | Coazella subyutturesa |
| 4 | پازن | Capra aeyagrus |
| 5 | قوچ وحشي | Oris orientalis |
| 6 | عقاب طلايي | Aquila chrysaetas |
| 7 | هما | Gypaetus barbatus |
| 8 | بالابان | Falco charruy |
| 9 | بحري | Falco peregrinus |
| 10 | شاهين | Falco pelegrinoidss |
| 11 | دال | Gyps fulvus |
| 12 | دال سياه | Aegypius monachus |
| 13 | لاک پشت مهميز دار | Testudo greaca |
| 14 | بزمجه بياباني | Varanus griseus |
پراكندگي شاه روباه در پارك ملي بمو
زيستگاه اصلي منطقه تنگ چاه محكي در دره هاي واقع در مناطق صخره اي مي باشد اين روباه مناطق كوهستاني واقع در نواحي استپي را جهت زندگي انتخاب مي كند
. پراكندگي پلنگ در پارك ملي بمو
پارك ملي بمو در حال حاضر يكي از زيستگاههاي مناسب پلنگ در ايران به شمار مي رود وجود كوههاي مرتفع صخره اي ، دره هاي مشجر كم عرض ، تعداد نسبتا زياد كل و بز و قوچ و ميش كه غذاي اصلي اين حيوان را تشكيل مي دهند همگي در ايجاد اين شرايط مناسب موثر مي باشند .
در گذشته كه طعمه هاي پلنگ فراوانتر و امنيت بيشتري نيزدر كليه مناطق پارك وجو داشت پلنگها در سراسر پارك بخصوص مناطقي از قيبل دره چپ و راست دو دره كوه بالكي ، چشمه فيل ، كوه بمو و تنگ چاه محكي مشاهده مي گرديد در حال حاضر كه جمعيت طعمه هاي اين حيوان بخصوص كل و بر و قوچ و مبش كاهش يافته است .پلنگها اغلب در منطقه تنگ چاه محلي و دره كه به علت وجود امنيت كافي اغلب حيوانمات در آن متمركز مي باشند مشاهده مي باشند مشاهده مي شود
پراكندگي آهو در پارك ملي بمو
با وجودي كه پارك ملي بمو به علت كوهستاني بودن ، زيستگاه مناسبي براي آهو محسوب نمي گردد ولي در سال هاي اخير به علت وجود امنيت در دره وسيع تنگ چاه محكي حدود 200راس آهو در اين پارك زندگي مي كنند كه در مقايسه با جمعيت سالهاي گذشته از افزايش خوبي برخودار مي باشد.در حال حاضر زيستگاه اصلي آهو در پارك ملي بمو تنگ چاه محكي است بيشترين تعداد آهو در نزديك پاسگاه ورودي تنگ چاه محكي و چشمه حاجي مهراب كه در مركز اين دره واقع مي باشد و تعدادي هم نيز در اطارف چاه سرخ و تلمبه بادي مشاهده مي گردند . در گذشته تعدادي آهو در منطقه باجگاه كه در حال حاضر به تصرف شهرك صدرا درآمده است وجود داشت كه نسل آن دراين منطقه منقرض شده است
، پراكندگي و زيستگاه پازن در پارك ملي بمو
پارك ملي بمو به علت داشتن صخره هاي مرتفع پوشش گباهي مناسب و آب نسبتا فراوان و هواي معتدل يكي از مناسبترين زيستگاههاي پازن در اراين بشمار مي رود. در پارك ملي بمو زيستگاه اصلي پازن ، صخره ها ي بلند واقع در مناطق كوهستاني مرتفع مي باشد از آنجائيكه ديواره هاي صخره اي معمولا فاقد آب و علوفه مي باشند اين حيوانات براي چرا و نوشيرن آب به مناطق نسبتا مسطح و تپه و ماهورهاي واقه در پائين دست و گاهي بالادست صخره ها مي روند ولي به مجرد احساس خطر خود را به سرعت به صخره هاي مي رسانند. تا اواخر دهه 1350 بز و پازن در كليه زيستگاهها مناسب پارك ملي بمو از قبيل ارتفاعات شمالي و مركزي و جنوبي پارك ملي نظير كوه سيات واقع در مرز شمالي پارك مجاور چاه ابل ، رشته كوه واقع در ضلع شمالي دره تنگ چاه محكي و بخصوص ارتفاعات دو دره ، رشته كوه واقع در ضلع جنوبي پارك بخصوص مناطق واقع در اطراف چشمه گردو و چشمه فيل وجود داشت بطوريكه گله هاي 300 راسي در دره چپ و راست و اطراف چشمه گردو و چشمه چاه ابل مشاهده مي گرديد ولي درسالهاي بعد از جمعيت آن به نحو چشمگيري كاسته شده است .
در حال حاضر بيشترين جمعيت بز و پازن در رشته كوه واقع در شمال تنگ چاه محكي و رشته كوه بمو وجو دارد و در مناطقي مانند آب بز و كوههاي واقع در ضلع شمالي پارك از دستجات بزرگ اين حيوان ديگر اثري بجاي نمانده است .
پراكندگي قوچ و ميش شيراز در پارك ملي بمو
زيستگاهها شامل كليه تپه ها ماهورها ، دامنه ها ، مناطق مسطح بالاي ارتفاعات دره هاي موجود در اين پارك بوده است در حال حاضر به علت عدم وحود امنيت در مناطق مرزي داخل پارك كه از مناسبترين زيستگاههاي اين حيوان به شمار مي آيد و همچنين رها شدن بخش غربي و با توجه به امنيت موجود در تنگ چاه محكي ، اكثر جمعيت قوچ و ميش موجود پارك در اين دره و ناحيه كوهستاني ضلع جنوبي آن و كوه صوفيا تا ارتفاعات بمو زندگي مي كنند ولي در ضلع غريب و بخصوص كوه اصف ساير نقاط مناسب پارك نيز گاهي به صورت دستجاب بسيار كوچك مشاهده مي شود اين قوچ و ميش ها جابجائي هاي بسيار كمي در زيستگاههاي خود دارند و معمولا" در تمام طول سال در مناطق مشخص آمد و رفت مي كنند .
پراكندگي بزمچه بياباني در پارك ملي بمو
اين بزمچه ها تا كنون در تنگ چاه محكي ومنطقه قراول خانه مشاهده شده است و اطلاعات ديگري در مورد زيستگاههاي ديگر اين حيوان در پارك ملي بمو درست نمي باشد .
پراكندگي لاك پشت مهميز دار در پارك ملي بمو تقريبا" در تمام نقاط صخره اي و پرشيب پارك يافت مي شوند.
پراكندگي بحري در پارك ملي بمو
از اوائل پائيز تا اوايل فصل بهار در مناطق مختلف پارك ديده ميشود طعمه اصلي اين پرنده كبوتر كوكر و كبك است . در هنگام شكار با سرعت بسياز زياد و با بالهاي بسته بر سر طعمه فرود مي ايد طعمه خود را با پا مي گيرد و با منقار قوي اش گردن آنرامي شكند زيستگاه اصلي بحري در پارك ملي بمو تنگ چاه محكي ، اطراف دره باجگاه و مناطق شمال غربي پارك مي باشد
پراكندگي دال در پارك ملي بمو
اين پرنده تقريبا در تمام فصول سال در پارك ملي بمو هر جا كه لاشه حيواني وجود داشته باشد ديده مي شود . ولي بيشترين تعداد دال را مي توان در اوايل ارديبهشت ماه كه فصل زايمان برهاي وحشي است مشاهده نمود . در اين فصل ، بزها از گله جدا شده و در مناطق كوهستاني درو افتاده بچه هاي خود را مي زايند . منطقه شمالي رشته كوه بمو و همچنين مناطق دو دره و بالكي از مهمترين مكانهاي زايمان بزها مي باشد . در اين زمان تعداد زيادي دال ( در سال 1355 تعداد آنها از 50 قطعه متجاوز بود ولي در سالهاي اخير كه بر علل مختلف جمعيت اين پرنده در سطح كشور كاهش يافته به 10 قطعه تجاوز نمي كند ) و در اين منطقه به پرواز در آمده و از جفت و ساير بقاياي بزها تغذيه مي كنند . تعدادي از اين پرنده نيز در مناطق شمال غربي پارك مشاهده مي شود
پراكندگي دال سياه در پارك ملي بمو
.. اين پرنده با دال زيستگاههاي مشتركي داشته ولي در بخش شمال غربي اخيرا مشاهده نشده است. ( نقشه پراکندگی ها پيوست می باشد).
1- مكان برجهاي ديده باني جهت تماشای حيات وحش ، :
پشت مهمانسراي مركز پارك و تنگ محمود آباد( ارتفاع بالاي پاسگاه محمود آباد) جهت ديدن بز و پازن
ييلاق وقشلاق ومسيرها ی حيات وحش :
. 1- از دره راه به باجگاه و بالعكس 2- ارتفاعات سوفيا به بالكي و بالعكس3- دشت بالش به سعدي 4- بالكي به چشمه بز
1-1- مشخص نمودن وتشريح شرايط آبشخورهاي مهم حيات وحش وزمان استفاده وحوش ازآنها باميزان آبدهي آن .
| حوزه | چشمه و آبشخورهاي مهم | حدود و ميزان آبدهي |
| الف) پاسگاه سعدي | قنات قراولخانه | 2 اينچ |
| چشمه سلماني | 3 اينچ | |
| قنات آب تلخ | 10 اينچ | |
| چشمه چنار باقر | 1 اينچ | |
| چاه کلک | 1 اينچ | |
| ب ) پاسگاه باجگاه | چشمه چرو | 5/2 اينچ |
| چشمه فيل ( دو آبشخور فيل و پاسگاه قديم مشروب مي کند ) | 5/2 اينچ | |
| چشمه گردو | 5/0 اينچ | |
| چشمه چنار همت | 5/0 اينچ | |
| چشمه صادقي | 1 اينچ | |
| چشمه باغ | 2 اينچ | |
| چشمه سفيدک | 5/0 اينچ | |
| چشمه رسولي | 25/0 اينچ | |
| چشمه گل | 1 اينچ | |
| پ ) پاسگاه قبط القلو | چشمه چاه منه | 5/0 اينچ |
| ت ) پاسگاه تربرا | چشمه نيتک | 2/0 اينچ |
| چشمه مهدي | 2/0 اينچ | |
| چشمه چاه سرخ | 3/0 اينچ | |
| چشمه چاه آهنگران | 2/0 اينچ | |
| چشمه آبشور | 2/0 اينچ | |
| ث ) پاسگاه اکبر آباد | چشمه بيدي بالائي | 6 اينچ |
| چشمه بيدي پائيني | 2 اينچ | |
| ج ) آبباريک | چشمه سفيدک | 1/0 اينچ |
| آبشخور جوجه کشي | - | |
| چشمه هاي حاج مهراب | 1 اينچ | |
| تلنبه بادي | 25/0 اينچ | |
| چهار چشمه | 5/0 اينچ | |
| عظيمي و آب بز | 1 اينچ | |
| قنبري | 1 اينچ | |
| آبشخور حاج مهراب | | |
| ه ) پاسگاه محمود آباد | چشمه چاه ابل | 2/0 اينچ |
| چشمه ني | 1 اينچ | |
| چشمه بادي | 25/0 اينچ |
2- جاذبه هاي گياهي :
اسامي علمي ، فارسي ومحلي گونه هاي آندميك منطقه:
.گونه هاي آندميك پارك ملي بمو
| رديف | نام فارسي محلي | اسامي علمي |
| 1 | زنگوله اي تيغاني | Onosma bulbotrichum |
| 2 | زنگوله اي دنايي | Onosma kotschyi |
| 3 | ميخک حافظي | Dianthus hafezii |
| 4 | هزار خار پارک بمو | Cousinia calcitrapa |
| 5 | هزار خار چهار دانگه اي | Cousinia cylindracea |
| 6 | هزار خار شيرازي | Cousinia farsistanica |
| 7 | سياه فندق | Cousinia crupinastram |
| 8 | شكرتيغال شيرازي | Echinops farsicus |
| 9 | تيغال کهگيلويه اي | Echinops macrophyllus |
| 10 | تيغال پرسپوليسي | Echinops persepolitanus |
| 11 | گل بي مرک گنوئي | Helich rysnm leucocephalum |
| 12 | شنگ اسبي کيي | Scrozonera mucida |
| 13 | شنگ اسبي پرسپوليسي | Scrozonera persepolitana |
| 14 | کاهوي صخره اي بنفش | Step torrhamphus tuberosus |
| 15 | پيچک شيرازي | Convolvulus shirazianus |
| 16 | وسمه تربچه اي | Isatis raphanifolia |
| 17 | چليپاي زرد | Matthiola flarida |
| 18 | چليپاي اصفهاني | Matthiola ovatifolia |
| 19 | سربال چوبي | Pterocephalus lignosus |
| 20 | ناز بياباني سيمري | Andrachne merxmulleri |
يوردگاهها ييلاقي دام كه ويژگيهاي خاص وديدني دارند .
يورد لموسها , يورت پشت گردنه نازکسمي ,يورت چاه سرخ ,يورت عراقيها در دو دره و نرسيده به غار فارسي. اين يورت گاهها محل زندگي عشاير و دام آنها بوده و در قشلاق و ييلاق در اين مکانها کوچ مي کرده اند و از آب چشمه هاي نزديک به پورتگاه خود استفاده مي کرده و از گرما و سرماي جديد در اين مکانها در امان بوده اند .
3-چشم اندازهاي بديع وديدني وساير موارد
پرتگاها ، صخره ها ، دره هاي عميق ، منظره هاي ويژه كوهها وصخره ها كه باتوجه به توپوگرافي منطقه حائز اهميت بوده وجلب نظر مي نمايد :
, ارتفاعات نوک فيل , ارتفاعات بالاي پاسگاه محمود آباد , پر شمشيري و چشمه چرو و ارتفاعات آبشور و قلات خاني .
وجود بناهاي قديمي وآثارباستاني موجود درمنطقه
آب انبار کوتل برده در حدود 200 سال قدمت دارد .كه قافله ها و مسافرين روستاي بردج و سعيد و تربرا به روستاي دودج و شهر زرقان و غيره از راهي که کنار آّ مي باشد و به راه برده اي معروف مي باشد عبور مي کرده اند و از آب انبار جهت شرب خود و حيواناتشان استفاده مي کرده اند .
وجود كلي گياهان ارزشمند دارويي درمنطقه كه مورد توجه خاص مردم آن ناحيه می باشد
. آويشن شيراز , آويشن معمولي , نعناع کوهي , پدنه کوهي , تاج ريزي گل جاليز , بومادران , بابومنه , گل راعي , شاه افرسفيد , گل ختيم , گل زرد , گل سر زرد , کيسه ماري , کرفس , پياز کوهي , سير وحشي , چاي کوهي , مرزن جوشن , درمنه , پال اچان ( براي چربي و قند خون ) سماخ , شاه تره .
مشخص نمودن راههاي قديمي وتاريخي موجود درمنطقه
. راه کتل برده و راه حاج مهراب : در قديم با اسب و الاغ و قاطر از اين طريق از روستاهاي بردج و تربرها به شهر زرقان و روستاهاي اطراف آن تردد مي کرده اند .
مشخص نمودن منابع آبي درون منطقه كه آب آنها قابليت شرب رادارند
تمامي چشمه هاي نامبرده در بند 1-6 آب قابل شرب دارند بجز چشمه آب تلخ و آب چشمه حاج مهراب از کيفيت خوبي برخوردار نمي باشد .
امکانات موجود جهت سرويس دهی به توريست ها :
- تعداد پاسگاه:8 باب ( هيچکدام از پاسگاهها تلفن ندارندو تنها پاسگاه باجگاه،پاسگاه محمود آبادومرکزپارک آب دارند و تنها پاسگاه باجگاه و پاسگاه آب باريک برق ندارند).
- تعداد بی سيم: 25 دستگاه
- تعدادنيرو: 43 نفر
- امکانات مهمانسرا ضعيف.
- وسيله نقليه : 5 دستگاه ماشين و 18 دستگاه موتور
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر