منطقه ميان جنگل فسا که در 90کيلو متری جاده شيراز-فسا و در شمال غربی شهرستان فسا واقع گرديده است. اين منطقه از شرق و شمال به جاده ارتباطي “فسا ـ شيراز“ از غرب به راه ارتباطي خانه كهدان (خاوران) به نظر‌آباد و حسين‌آباد و سرانجام به مومن آباد و از جنوب به شهرستان فسا و خاوران (خانه كهدان) محدود مي شود . اين پهنه در موقعيت جغرافيايي 35 و 15 و 53 تا 15 و 38 و 53 طول شرقي و 45 و 55 و 28 تا 15 و 13 و 29 عرض شمالي واقع گرديده است. تمامي اين عرصه در محدوده سياسي در استان فارس قرار دارد.
منطقه مذکور به دوقسمت شرقي وغربي تقسيم مي گردد . دربخش غربي اغلب كوهها وكوهپايه ها ودرقسمت شرقي تپه ها ، تپه ماهورها و دشت هاي نسبتا" كوچك قرارگرفته است . دو رشته كوه اصلي منطقه عبارتند از كوه ميانجنگل با ارتفاع2790 مترو و كوه نظر آباد با ارتفاع 2850متر. اين دورشته كه به طور موازي با يكديگر قرارگرفته اند از شمال به جنوب امتداد يافته وبه تدريج به سمت جنوب فاصله اين دو رشته كوه ازيكديگر بيشتر مي شود درانتهاي جنوبي كوه نظر آباد رشته كوه ديگري بنام كوه بره با ارتفاع 2577مترازغرب به شرق امتداد يافته وانتهاي كوه نظر آباد وميانجنگل را به يكديگر وصل مي كند حدفاصل اين سه. رشته كوه به دره قشقه ( لاي تاريك ) مشهور است .
در منطقه حفاظت شده ميان جنگل فسا، چندين آبادي مانند محمودآباد، سليمان آباد، توله زيره، آب آسماني، پانعل، بهمني، براروز، يزداني و همچنين دامداري و مرغداري ، مراكز آموزشي و ديگر تاسيسات وجود دارد.
· تاريخچه حفاظت :
اولين بار درتاريخ 28/3/67 بنا بر موافقت سازمان حفاظت محيط زيست جزو مناطق شكار ممنوع قرارگرفت وبلحاظ اهميت زيستگاهي منطقه خصوصا" تنوع گونه هاي گياهي موجود درآن مورخ 27/11/75 بعنوان منطقه حفاظت شده اعلام گرديد .
· اقليم منطقه حفاظت شده ميان جنگل فسا:
اقليم منطقه حفاظت شده ميان جنگل فسا از نوع نيمه خشك سرد مي باشد و عمده سيستمهايي كه منطقه مورد مطالعه را تحت تاثير قرار مي دهند نظير اكثر مناطق كشور منشاء غربي داشته است. 93 درصد بارندگيها در شش ماه اول سال مشاهده مي شود و بيشترين بارندگيها در ماههاي دي و اسفند اتفاق مي افتد . متوسط بارندگي كل منطقه حدود 352 ميليمتر برآورد گرديده است.
منطقه حفاظت شده ميان جنگل فسا، عرصه اي كوهستاني است و چهره سرزمين در بخشهاي وسيعي از اين پهنه به طور كامل ، كوهستاني مي باشد.
· حيات وحش منطقه :
تنوع زيستي اين منطقه حائز توجه و اهميت است. گونه هائي از رده هاي پستانداران (مثل كل و بز، قوچ و ميش، گرگ، روباه، گراز و ...) و پرندگان (مثل انواع بازهاي شكاري چون شاهين، بحري و بالابان، كلاغ نوك سرخ، باقرقره شكم سياه و هوبره) و خزندگان (مثل لاك پشتهاي مهميزدار و خزري، انواع مارمولك، سوسمار و مارها) و دوزيستان در اين منطقه زندگي مي كنند. از رده ماهيان به علت عدم وجود رودخانه هاي دائمي و تالابها و بركه ها در منطقه هيچ گونه اي وجود ندارد. به هر شكل تنوع گونه اي اين منطقه كه در سالهاي اخير تحت مديريت قرار گرفته و از توانائي مناسبي برخوردار است، مي تواند رشد بيشتري داشته باشد.
· گونه هاي شاخص اين منطقه با توجه به معيارهاي انتخاب به قرار زير است:
ــ گونه هاي شاخص پستاندار شامل كل و بز و قوچ و ميش و تشي
ــ گونه هاي شاخص پرنده شامل كوكر (باقرقره) شكم سياه و داركوب سوري
ــ گونه هاي شاخص خزنده و دوزيست در منطقه تشخيص داده نشده است.
گونه هاي پستاندار از جمعيت مناسب و خوبي برخوردار بوده اما تعداد گونه كوكر شكم سياه كم و نياز به حفاظت بيشتري مخصوصاً در اراضي دشتي حاشيه منطقه دارد.
پراكنش كل و بز در منطقه حفاظت شده ميان جنگل
كل و بزهاي موجود در منطقه ميان جنگل به طور عمده در بالاترين ارتفاع كوهها به سر مي برند و مواد غذائي خود را از آنها تامين مي نمايند با اين تفاوت كه براي نوشيدن آب به چشمه هاي موجود اطراف زيستگاههاي خود اقدام به جابجا شدن مي نمايند. در اين منطقه اغلب كل و بزها در كوه ميان جنگل در محدوده دروازه قشقه اطراق نموده و در غارها و شكافهاي موجود پناه مي گيرند.. وجود ديواره مرتفع و وجود امنيت كافي از خصوصيات مهم و حائز توجه زيستگاه كل و بزهاي ميان جنگل محسوب مي شود.
پراكنش قوچ و ميش در منطقه حفاظت شده ميان جنگل
در منطقه ميان جنگل وجود كوهپايه هايي كه از درختزار و بوته زار پوشيده شده همراه با چشمه هاي آب شيرين كه به فاصله اي از اين مناطق قرار گرفته رويهمرفته زيستگاههاي مناسبي به وجود آمده است. منطقه ميان جنگل گرچه داراي امكانات طبيعي ياد شده است اما دو طرف شمال و جنوب آن به مناطق انساني، روستائي و گذرگاهي راه داشته و تحت فشار افراد سودجو و شكار بي رويه آنها قرار دارد. به طوريكه اين امر منجربه مهاجرت اجباري قوچ و ميش هاي منطقه به نقاط مرتفع گرديده و سبب نزديكي دو گونه قوچ و ميش و كل و بز در ميان جنگل شده است.
اين موضوع از اهميت ويژه اي برخوردار بوده و مي بايست با اعمال روشهاي مديريت موثر اقدام به جداسازي زيستگاههاي دو گونه مذكور نمود.
پراكندگي تشي در منطقه حفاظت شده ميانجنگل
بررسي هاي ميداني به عمل آمده در منطقه ميان جنگل حاكي آن است كه اين گونه ضمن افزايش روز افزون جمعيت آن در اراضي بياباني و دشتي و كوهپايه ها و حتي نزديك قله كوهها زندگي كرده و تقريباً به صورت يكنواخت در كل منطقه ميان جنگل پراكندگي دارد.آثار حياتي اين گونه مثل سرگين و آثار كندن پوست درختان بنه درسطح وسيعي از منطقه را مي پوشاند به طوري كه در تمام محدوده هاي منطقه ديده شده است دشمن طبيعي تشي ها پلنگ است. در جائي كه تعداد پلنگ كم باشد، تشي ها به سرعت زاد و ولد كرده و جمعيت آنها افزايش يافته و گاهاً به صورت حيوان زيانكار مطرح
مي شود .
مي شود .
در جدول شماره (1) وضعيت موجود گونه های شاخص پستاندار منطقه را نشان می دهد
پرندگان شاخص منطقه حفاظت شده ميانجنگل
باقرقره شكم سياه Pterocel orientalis
در منطقه حفاظت شده ميان جنگل اين پرنده در اراضي دشتي جنوبي و كفه هاي منطقه و اراضي بياباني و ديمكاريهاي همين اراضي آشيانه سازي مي كند. اين پرنده تاكنون در دشتهاي مرتفع نيز ديده نشده است اما امكان وجود آن به خاطر نوشيدن آب در حول و حوش چشمه ها ديده مي شود.
داركوب سوري Dendrocopos syriacus
داركوب سوري پرنده اي است كه در محدوده رويشي درختان بنه و بادام و اورس موجود در منطقه به سر مي برد به طوري كه در اراضي مرتعي و بدون درخت اين منطقه ديده نشده است. به همين دليل اين پرنده را در رويشگاههاي مختلف درختي مي توان يافت. نوع پراكنش آن در مناطق درختزار به صورت يكنواخت و در ارتفاعات مختلف منطقه ديده شده است .
علاوه بر اينها منطقه حفاظت شده ميانجنگ زيستگاه مهم کبک و تيهو می باشد .
خزندگان و دو.زيستان منطقه حفاظت شده ميانجنگل :
در اين منطقه انواع خزندگان (مثل لاك پشتهاي مهميزدار و خزري، انواع مارمولك، سوسمار و مارها) و دوزيستان زندگي مي كنند.
زيستگاههاي مستعد اطراف منطقه حفاظت شده ميان جنگل:
منطقه خرمن كوه
محدوده اراضي دشتواره اي جاده خاوران
اراضي جنگلي و كوهستاني ًجنگل شديدً
پستانداران شاخص منطقه و مهاجرت
منطقه كه مشتمل بر كل و بز وحشي، قوچ و ميش وحشي و تشي است از نوع جانوران وحشي بومي و دائمي منطقه است كه در طول سال در منطقه ميان جنگل به سر برده و كمتر از آن خارج مي شوند. در اين خصوص يا‌دآور مي شود كه پستانداران منطقه داراي مهاجرت كوتاهي هستند كه معمولاً بين منطقه ميان جنگل و زيستگاههاي خرم كوه و جنگل شديد صورت مي گيرد اين امر انعطاف بسيار مناسب اين جانوران را در برابر دگرگونيهاي جوي و منابع تغذيه و فشارهاي وارده نشان ميد هد
پرندگان شاخص منطقه و مهاجرت
در خصوص گونه داركوب سوري كه پرنده اي بومي است نيز به دلايل گفته شده مطرح نبوده و مهاجرتي در اين بين توسط پرنده مذكور صورت نمي گيرد.
در خصوص پرنده شاخص ديگري مثل كوكر شكم سياه كه طبق بعضي اسناد و آمارها جز پرندگان تابستان گذران ومهاجرمحسوب می شود
· پوشش گياهی منطقه:
پوشش گياهی منطقه حفاظت شده ميانجنگل فسا بسيار غنی بوده و بالغ بر 325 گونه گياهيدر اين منطق می رويد که متعلق به 64 تيره گياهي هستند . آنچه در اين فهرست بيشتر جلب توجه مي كند گياهان دائمي واغلب بوته اي و درخت و درختچه اي مـي باشند. در ميان گياهان شناسائي شده 41 گونه از آنها در رديف گياهان انحصاري هستند كه يك گونه از آنها در معرض خطر و بقيه در رديف عناصر كم خطر يا به اصطلاح بومي با پراكندگي وسيع مي باشند. در ضمن يكي از گونه هاي جمع آوري شده از منطقه براي اولين بار از ايران گزارش مي شود. وجود 41 گونه انحصاري در اين منطقه حكايت از يك بانك ژن گياهي قوي را دارد كه وظايف مسئولان سازمان محيط زيست را هر چه سنگين تر مي نمايد ، زيرا حفظ اين عناصر بومي كه از سرمايه هاي ملي اين مملكت محسوب مي شوند به عهده آنها گذاشته شده است.
· چشم اندازهاي بديع و ديدنی.
منطقه حفاظت شده ميانجنگل فسا از قابليت هاي ويژه اي بخصوص درزمينه شناخت گونه هاي گياهي ودارويي ، مطالعات علمي برروي گونه هاي متنوع جانوري ومطالعات زمين شناختي برخوردار است . اين منطقه با توجه به تنوع توپوگرافي شامل : کوهها , کوهپايه ها , تپه ها , ماهوارها و دشتهاي نسبتا" کوچک و همچنين وجود گونه های متنوع وحوش و رستنيهاي باعث شده که ويژگيهاي خاصي برخوردار باشد
کليه اين مواهب با توجه به عدم يکنواختي وضعيت طبيعي منطقه باعث جلب بيشتر دوستداران طبيعت خواهد شد .
اين منطقه همچنين به لحاظ دارابودن چشمه هاي گوارا وچشم اندازهاي زيبا از نظر جذب توريسم داراي اهميت است . از ابشخورهای مهم منطقه می توان چشمه کل – چشمه قشقه – چشمه پیجشک – چشمه نزنک چشمه چالبا – چشمه گچ بزرگ را نام برد .
جاذبه هاي مهم گردشگري منطقه :
- از زيباي هاي منطقه مي توان به دره نقشه دره لاي تاريک نام برد که از اطراف بوسيله کوههاي اين جنگل , نظر آباد و کوبره به طور طبيعي محصور مي باشد که محل مناسبي برای تکثير بعضي از گونه های نادر وحشي مي باشد .
دره قشقه(لای تاريک)
پوشش گياهی مناسب و محل تکثير گونه های ناد
چشمه اهروم : در 30 کيلومتري شهرستان فسا و در ارتفاعات کوه اهروم چشمه اي به نام چمشه اهروم واقع گرديده است . پوشش گياهي منطقه مذکور بسيار غني و شامل انواع درختان کيکم , پسته وحشي با بوته هايي مانند کلاه مير حسن , گون و ... مي باشد با شصت دقيقه پياده روي به يان منطقه زيبا دسترسي مي يابيم .
چشمه اهروم
39R0736679
UTM3219241
دره اهروم
چشمه ترنگ : اين چشمه در 10 کيلومتري شهرستان سروستان و در 1500 متري جاده آسفالته شيراز – فسا قرار گرفته است . دسترسي به اين چشمه به راحتي و توسط وسيله نقليه به نزديکي چشمه .
- آب چشمه : وفور و اطراف آن ني زار واقع گرديده است .
چشمه ترنگ
39R0732493
UTM 3224739
چشمه بادگير : در 20 کيلومتري شهرستان فسا و در ارتفاعات کوه بادگير و باغ صمد واقع گرديده , پرندگان و پوشش گياهي منطقه بسيار متنوع مي باشد دسترسي به اين چشمه نيز به راحتي صورت مي گيرد .
چشمه بادگير
39R0741572
321397500 UTM
امامزاده اسماعيل ( ع ) :
يکي از جمله زيارتگاههاي معروف استان فارس مي باشد و در 35 کيلومتري شهرستان فسا واقع شده که مرقد مطهر آن چون نگيني درخشان منطقه , منطقه حفاظت شده ميانجنگل را نورافشاني مي کند امازاده اسماعيل را شخص پاک و ** و انديشمند دانسته اند و صاحب ترجمه هاي بسيار و در کتاب عين المعجزات از وي نامبرده شده است . نسبت وي به ابوالقاسم علي بن موسي امام جواد ( ع ) مي رسد . منطقه مذکور داراي امکانات رفاهي – تفرجگاهي با تجهيزات مناسب مي باشد . اين تجهيزات شامل زائرسرا , مهمانسرا , پارک جنگلي , استراحتگاه , نمازخانه , پايگاه امداد جاده اي مي باشد .
نمايی از زائر سرای امامزاده اسماعيطل بقعه متبرک امامزاده اسماعيل
· امكانات موجودجهت سرويس دهی :
| شرح امكانات | امكانات موجود |
| پاسگاه | 2 واحد |
| مهمانسرا | ---- |
| نيروي اجرايي | 6 نفر |
| اسلحه | 2 قبضه |
| بيسيم دستي | 3 دستگاه |
| بيسيم خودرويي | 1 دستگاه |
| خودرو | 1 دستگاه |
| اب و برق | دارد |
| تلفن | ---- |
| موتور سيكلت | 3 دستگاه |
| نام گونه | معيار شاخص بودن | محدوده پراكنش | برآورد جمعيت | محدوديتهاي زيستي براي گونه | ||
| نام فارسي | نام علمي | خانواده | ||||
| كل و بز وحشي | Capra aegagrus | Bovidae | ـ اهميت اكولوژيك ـ اهميت اقتصادي گونه در آينده ـ سهولت نگهداري گونه | در كوه ميان جنگل ـ كوه دروازه قشقه | كل سرشماري شده حدود 168 راس و جمعيت كل و بز برابر 202 راس برآورد مي شود | ـ وجود گرگ در محل ـ شكارچيان زياد ـ امكانات و تجهيزات اداري وحفاظتي محدود |
| قوچ و ميش | Ovis ammon | Bovidae | ـ اهميت اكولوژيك ـ اهميت اقتصادي گونه در آينده ـ مورد تهديد بودن گونه و جمعيت محدود | ـ كوه ميان جنگل ـ دشت هاي دروازه قشقه | جمعيت سرشماري شده برابر 78 راس و برآوردهاي عدد 94 راس را نشان مي دهد | ـ آسيب پذيري جمعيت ـ شكار بي رويه ـ وجود گرگ در منطقه |
| تشي | Hystrix indica | Hystridae | ـ زيان آور بودن ـ افزايش جمعيت | در تمام منطقه پراكندگي يكنواختي دارد | برآورد رقم 5800 تشي را نشان مي دهد | محدوديتي وجود ندارد |
جدول شماره (1)
جدول شماره (2)
وضعيت موجود گونه هاي شاخص پرنده منطقه حفاظت شده ميان جنگل فسا
جدول شماره (3)
طبقه بندي خزندگان منطقه حفاظت شده ميان جنگل
| نام فارسي | نام علمي | حمايت شده | در معرض خطر انقراض |
| لاك پشت مهميزدار غربي | Testudo graeca ibera | * | |
| لاك پشت بركه اي خزري | Mauremys caspica | * | |
| افعي شاخدار ايراني | Pseudocerastes persicus | * | |
| بزمجه ايرانی | Varanus griseus caspicus | | |
جدول شماره (4) گونه های گياهی مهم منطقه را نشان می دهد
| نام فارسی | نام علمی |
| ارس | Uniperus excelsa |
| بنه | Pistacia mutica |
| كلخنگ | Pistacia kinjuk |
| بادام وحشي | Amygdalus scoparia |
| تنگرس | Amygdalus lycedis |
| ارژن | Amygdalus eriocada |
| افدرا | Ephedra sp |
| گون | Astragalus spp |
| كلاه ميرحسن | Achantolimon sp |
| ابنوس | Ebenus sp |
| كومــا | Ferula sp |
| كاروان كش | Artra phaxis spinosa |
| | |
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر